Khi Nhật Bản quyết định quay trở lại lĩnh vực sản xuất chip, Sojitz đã nhìn thấy cơ hội để giành lấy một phần thị phần. Công ty có trụ sở tại Tokyo này đang tìm cách xây dựng một nhà máy ở Kyushu - nơi TSMC cũng đang triển khai nhà máy đầu tiên tại Nhật Bản. Ý tưởng này nhằm đáp ứng tới 40% nhu cầu hàng năm đối với loại hóa chất sản xuất chip, qua đó cắt giảm sự phụ thuộc của nước này vào Trung Quốc.
Takashi Mizukami, giám đốc bộ phận phát triển kinh doanh flo của Sojitz cho biết: “Chúng tôi muốn các nhà sản xuất chất bán dẫn và vật liệu pin sử dụng axit flohydric tham gia và xây dựng chuỗi cung ứng cùng với chúng tôi”.
Liên doanh với Mexichem Fluor của Mexico, dự án này là một ví dụ điển hình về nỗ lực đa dạng hóa nguồn cung cấp vật liệu công nghệ quan trọng trong bối cảnh bất ổn chính trị ngày càng gia tăng. Tuy nhiên, ngay cả khi các chính phủ và công ty dồn sức vào những nỗ lực như vậy, tiến triển vẫn khá chậm chạp.
Chính phủ Nhật Bản đang chi 527 tỷ yên (3,42 tỷ USD) để hỗ trợ các dự án nhằm xây dựng cơ sở sản xuất trong nước, trong đó có dự án Sojitz. Bộ công nghiệp cũng đã phát triển một chiến lược cho các khoáng sản quan trọng, nhấn mạnh vào việc đảm bảo kim loại pin, đất hiếm, gali, germani và urani.
Trong khi đó, Bộ Thương mại, Công nghiệp và Năng lượng Hàn Quốc đã phân loại 10 loại khoáng sản, bao gồm lithium, niken, coban, mangan và than chì, là “có tầm quan trọng chiến lược” vào năm ngoái, với mục tiêu giảm sự phụ thuộc vào bất kỳ quốc gia nào xuống dưới 50% vào năm 2030. Seoul cũng đã tiếp cận Canada, Úc, Chile và các nước châu Phi thông qua các diễn đàn nhằm bảo đảm nguồn cung các khoáng sản như lithium, niken, coban và đồng.
Một trong những động lực thúc đẩy sự dịch chuyển khỏi nguồn cung từ Trung Quốc là Đạo luật Giảm lạm phát của Tổng thống Mỹ Joe Biden, vốn thúc đẩy các công ty muốn phục vụ thị trường Mỹ hành động. LG Chem của Hàn Quốc đã loại Trung Quốc khỏi chuỗi cung ứng khoáng sản và vật liệu của nhà máy tại tiểu bang Tennessee. Công ty có kế hoạch lấy nguồn hàng từ các quốc gia đã ký hiệp định thương mại tự do với Mỹ để được hưởng lợi từ khoản tín dụng thuế IRA dành cho người mua xe điện.
Đối thủ POSCO đã xây nhà máy lithium hydroxide đầu tiên của Hàn Quốc tại thành phố cảng phía nam Gwangyang vào năm ngoái thông qua liên doanh với công ty khai khoáng Pilbara Minerals của Úc. Nhà máy có thể sản xuất 21.500 tấn lithium hydroxide mỗi năm.
IRA cũng thúc đẩy một số khoản đầu tư thượng nguồn. Mitsui & Co. của Nhật Bản đã đầu tư vào Nouveau Monde Graphite của Canada, công ty đang xây dựng một nhà máy sản xuất vật liệu pin mới.
Các công ty Nhật Bản đang tăng sản lượng lithium hydroxide trong nước, ngay cả khi không có ý định bán cho khách hàng trong nước. Toyota Tsusho đã xây dựng một nhà máy vào năm 2022 và một dự án của Sumitomo Corp. đang trong quá trình nghiên cứu. Hai nhà máy này cùng nhau có thể đáp ứng đủ nhu cầu lithium hydroxide hiện tại của Nhật Bản là khoảng 40.000 tấn mỗi năm.
Một giám đốc điều hành của một công ty Nhật Bản giải thích rằng việc đạt được mức độ tự cung tự cấp đó đóng vai trò như một loại chính sách bảo hiểm chống lại căng thẳng chính trị. “Điều quan trọng là Nhật Bản có khả năng đáp ứng nhu cầu của mình mà không cần Trung Quốc, để Trung Quốc không phải bận tâm đến việc hạn chế xuất khẩu các khoáng sản này”, ông nói.
Cùng lúc, các nhà cung cấp và sản xuất cũng lo ngại việc phụ thuộc quá nhiều vào một nguồn cung duy nhất. Ikumasa Kinoshita, tổng giám đốc bộ phận mua hàng tại Central Glass, một nhà cung cấp sản phẩm flo, cho biết: “Một số khách hàng đang cố gắng giảm sự phụ thuộc vào Trung Quốc, đặc biệt là trong ngành sản xuất chip”.
Có lý do khiến Trung Quốc chiếm ưu thế trong việc cung cấp vật liệu như vậy. Bất cứ thứ gì mà người khác có thể cung cấp, Trung Quốc đều làm được với giá rẻ hơn. Lợi thế về chi phí của Trung Quốc lớn đến mức ngay cả những sáng kiến như IRA cũng có thể không đủ để tạo nên thay đổi.
Central Glass đang chuẩn bị sản xuất các sản phẩm tuân thủ theo đạo luật IRA cho pin, nhưng “nhiều loại vật liệu từ Trung Quốc có tính cạnh tranh cao nên không thể ngay lập tức chuyển sang các nguồn khác”, Masaaki Kawakami, tổng giám đốc bộ phận bán vật liệu năng lượng của công ty cho biết. “Và khách hàng cũng không chấp nhận chi phí cao hơn”, ông nói.
Sự trở lại của Donald Trump tại Nhà Trắng khiến mọi thứ trở nên bất ổn. Ông hứa sẽ xóa sổ IRA và đe dọa sẽ áp thuế nặng đối với hàng nhập khẩu từ Trung Quốc vào ngày đầu tiên nhậm chức. Hiện vẫn chưa thể đánh giá chính xác tác động của chính sách này đến chuỗi cung ứng toàn cầu.
Về mặt kinh tế, giá cả biến động là một rào cản đối với các công ty bên ngoài Trung Quốc. Giá hợp đồng tương lai lithium hydroxide của Sàn giao dịch hàng hóa Chicago dao động quanh mức 10.000 USD/tấn trong năm nay, thấp hơn nhiều so với mức cao nhất năm 2022 là hơn 80.000 USD. Điều này có nghĩa các công ty khó có thể kiếm được lợi nhuận khi bán hàng hóa.
Một số vật liệu, chẳng hạn như magiê, hầu như chỉ có nguồn gốc từ Trung Quốc và không có dự án đáng chú ý nào được triển khai để thay đổi điều này. Magiê được sử dụng trong hợp kim, là vật liệu chính giúp xe điện nhẹ hơn. Hiện tại, 99% magiê cô đặc cao của Nhật Bản đến từ Trung Quốc.
“Chúng tôi cần thay đổi tỷ lệ phụ thuộc vì nó quá cao”, một quan chức của Bộ Công nghiệp Nhật Bản nói với Nikkei Asia.
Theo Nikkei, những dự án đang triển khai đang phải đối mặt với tương lai bất định. “Chúng tôi cần sự hỗ trợ từ chính phủ và chúng tôi cần sự thông cảm từ khách hàng”, Tatsuya Murakami, phó giám đốc bộ phận phát triển kinh doanh flo của Sojitz cho biết. “Chúng tôi đang cố gắng giảm chi phí hết sức”.
Theo: Nikkei Asia