Ước tính cần thêm khoảng 4.000 tỷ đồng để hoàn thiện dự án
Bộ GTVT vừa gửi báo cáo Thủ tướng Chính phủ quá trình triển khai thực hiện dự án tuyến đường sắt Yên Viên - Phả Lại - Hạ Long - Cái Lân.
Theo Bộ GTVT, đến nay, đơn vị tư vấn đã cơ bản hoàn thành hồ sơ báo cáo nghiên cứu khả thi dự án điều chỉnh, Bộ GTVT đã họp báo cáo cuối kỳ ngày 2/1/2025. Kết quả nghiên cứu cho thấy, quy hoạch đã có nhiều thay đổi so với thời điểm lập dự án.
Cụ thể, trước đây, dự báo nhu cầu vận tải chủ yếu là hàng hóa từ khu vực Vân Nam của Trung Quốc kết nối với cảng Cái Lân (Quảng Ninh). Tuy nhiên, kết quả dự báo mới trên tuyến Yên Viên - Phả Lại - Hạ Long - Cái Lân, nhu cầu vận tải hành khách cao hơn, hàng hóa thấp hơn. Lý do bởi quy hoạch cảng biển hiện nay đã thay đổi, tập trung phát triển tại khu vực Hải Phòng (cảng Lạch Huyện).
Về quy mô đầu tư, hiện dự án đã hoàn thành, đưa vào sử dụng tiểu dự án 1 (đoạn Hạ Long - cảng Cái Lân), chỉ xem xét đầu tư 3 tiểu dự án còn lại.
Tiểu dự án 2 và 3 cần nghiên cứu đầu tư theo hướng xây dựng mới đoạn Lim - Phả Lại để thông tuyến và nâng cấp, cải tạo tuyến cũ đoạn Phả Lại - Hạ Long dài 78km, đảm bảo nối thông tuyến từ Yên Viên đến cảng Cái Lân như mục tiêu ban đầu đề ra.
Trong đó, tiểu dự án 4 (đoạn Yên Viên - Lim) đi trùng với quy hoạch tuyến đường sắt Hà Nội - Đồng Đăng, là loại đường đơn khổ lồng 1.435 mmm và 1.000 mm hiện chưa cần phải đầu tư mà vẫn đáp ứng yêu cầu về khai thác của dự án.
Tuyến đường sắt ước tính cần thêm khoảng 4.000 tỷ đồng để có thể hồi sinh - Ảnh minh họa tạo bởi AI Chat GPT
Để phù hợp với nhu cầu vận tải, quy hoạch đô thị và phát triển du lịch, đơn vị tư vấn đã đề xuất điều chỉnh từ đường đơn khổ lồng thành đường đơn khổ tiêu chuẩn 1.435 mm, đồng thời điều chỉnh chức năng và vị trí của một số ga dọc tuyến.
Số vật tư đã mua còn dư sẽ được chuyển cho Tổng Công ty Đường sắt Việt Nam để phục vụ công tác bảo trì các tuyến đường sắt quốc gia hiện hữu. Theo tính toán những thay đổi, nếu tiếp tục đầu tư hoàn thiện dự án tuyến đường sắt Yên Viên - Phả Lại - Hạ Long - Cái Lân theo phương án trên, Bộ GTVT cho biết ước tính cần thêm khoảng 4.000 tỷ đồng.
Như vậy, nếu tính chung sơ bộ tổng chi phí đầu tư dự án tuyến đường sắt Yên Viên - Phả Lại - Hạ Long - Cái Lân khoảng 8.300 tỷ đồng, tăng so với tổng mức đầu tư ban đầu khoảng 700 tỷ đồng.
Bộ đã kiến nghị Thủ tướng xem xét đưa dự án vào danh mục đầu tư công trung hạn 2026-2030, tạo cơ sở để bố trí vốn và hoàn thành các thủ tục điều chỉnh dự án.
Tuyến đường sắt tốc độ cao đầu tiên ở Việt Nam đắp chiếu sau nhiều năm
Dự án đường sắt Yên Viên - Phả Lại - Hạ Long - Cái Lân được khởi công từ năm 2005 kỳ vọng là một trong những tuyến đường sắt tốc độ cao đầu tiên ở Việt Nam. Tuyến được thiết kế với tốc độ tàu khách 120 km/h (tốc độ trung bình của đường sắt VN hiện là 50 km/h), tàu hàng 80 km/h.
Toàn bộ dự án có chiều dài 131km, bắt đầu từ ga Yên Viên (Hà Nội) chạy song song với quốc lộ 18, đi qua địa bàn 4 tỉnh, thành là Hà Nội, Bắc Ninh, Hải Dương, Quảng Ninh và kết thúc tại cảng Cái Lân thuộc TP Hạ Long, trong đó có 43km đường sắt được xây dựng mới, 88km còn lại được nâng cấp, cải tạo từ tuyến đường sắt Kép - Hạ Long.
Tuy nhiên, đến năm 2011 dự án phải dừng thi công do thiếu vốn. Trong hơn 7.600 tỷ đồng đầu tư, dự án đã giải ngân trên 4.500 tỷ, song mới hoàn thiện được đoạn ga Cái Lân - cầu vượt Bàn Cờ - ga Hạ Long...
Theo lãnh đạo Bộ GTVT lý giải, giai đoạn năm 2008 - 2011, do nền kinh tế nước ta gặp nhiều khó khăn, chịu ảnh hưởng cuộc khủng hoảng kinh tế toàn cầu nên Dự án phải đình hoãn, giãn tiến độ theo Nghị quyết số 11/NQ-CP ngày 24/02/2011 của Chính phủ.
Điểm cuối cùng của tuyến đường sắt là ga Cái Lân, TP Hạ Long. Với thiết kế hàng chục đường ray và hệ thống nhà ga hiện đại, nhưng vỏn vẹn nhà ga này chỉ đón được vài chuyến hàng lúc mới khai trương sau đó đóng cửa im lìm cho đến nay.
Hàng chục tấn vật liệu được nhập về nằm chất đống ở ga Đông Triều (Quảng Ninh) - Ảnh: Thiên Sơn
Nhiều đoạn đường chạy qua cánh đồng thuộc địa phận tỉnh Bắc Ninh đã hoàn thiện đoạn trên cao, tuy nhiên hơn thập kỷ qua theo người dân địa phương thì không có bóng dáng công nhân, máy móc thi công tiếp.
Đặc biệt, do bị dừng thi công hơn chục năm qua đã khiến hàng chục tấn vật liệu, thanh ray, tà vẹt, bu lông, ốc vít... được nhập từ Trung Quốc về năm 2005 và 2008 nằm chất đống ở ga Đông Triều (Quảng Ninh). Theo ước tính, tại ga Đông Triều (Quảng Ninh) có khoảng 21 tấn ray, và các phụ kiện như bu lông, ốc vít... trị giá hàng trăm tỷ nằm 'đắp chiếu' phơi mưa nắng.
Tại Quảng Ninh, theo thống kê có gần 3.000 hộ dân bị ảnh hưởng do Dự án đường sắt này đi qua tại các địa phương Hạ Long, Uông Bí và Đông Triều.
Cụ thể, các hộ dân trong phạm vi dự án không được xây dựng, sửa chữa nhà ở, không tách thửa, chuyển quyền sử dụng đất, không được cấp đổi giấy chứng nhận quyền sử dụng đất...trong gần 20 năm nay.
Những bất tiện do dự án đường sắt này mang lại đã khiến nhiều lần cử tri tỉnh Quảng Ninh đã gửi kiến nghị đến Bộ Giao thông vận tải.
Trang Anh