Sáng 9/6, tiếp tục chương trình phiên họp thứ 46, Ủy ban Thường vụ Quốc hội cho ý kiến về việc tiếp thu, giải trình, chỉnh lý dự thảo Luật Nhà giáo. Nội dung về dạy thêm, học thêm nhận được sự quan tâm.
Làm thế nào để xác định hành vi ép buộc?
Tham gia ý kiến, Chủ nhiệm Ủy ban Công tác đại biểu Nguyễn Thanh Hải đánh giá cao sự cầu thị của Bộ Giáo dục khi tiếp thu rất nhiều ý kiến của các ĐBQH. Bộ đã tiếp thu nhiều loại ý kiến khác nhau, kể cả những ý kiến đa chiều và đã có giải trình cụ thể về lý do lựa chọn từng phương án.
Tuy nhiên, bà Hải đặc biệt quan tâm đến quy định về các hành vi bị nghiêm cấm, cụ thể là quy định cấm ép buộc người học tham gia học thêm dưới mọi hình thức.
Quy định này không thay đổi so với dự thảo trước. Trong phần giải trình nêu: Bộ Giáo dục Đào tạo đã ban hành quy định nhà giáo không được dạy thêm cho học sinh mình đang trực tiếp giảng dạy.
Chủ nhiệm Ủy ban Công tác đại biểu Nguyễn Thanh Hải (Ảnh: Media Quốc hội).
Theo bà Hải đây là một bước tiến, thể hiện rõ bản chất của vấn đề: dạy thêm, học thêm là nhu cầu chính đáng, nhưng không được phép trục lợi nhưng Chủ nhiệm Uỷ ban Công tác đại biểu vẫn trăn trở để thực thi việc cấm, trước hết phải định nghĩa rõ "dạy thêm, học thêm" là gì và trong phần giải thích từ ngữ của dự thảo không có định nghĩa này.
Theo bà Hải, dạy thêm có thể hiểu là hoạt động do giáo viên hoặc người có chuyên môn tổ chức dạy ngoài giờ chính khóa, ngoài chương trình học chính tại trường, bao gồm các hình thức như dạy tại nhà, tại trung tâm, hoặc dạy trực tuyến (online). Dạy tại nhà cũng có thể là học sinh đến nhà giáo viên hoặc ngược lại, gia sư đến nhà học sinh.
Thực tế cho thấy, kể từ khi có các quy định về dạy thêm, học thêm (như Thông tư 29), nhiều biến tướng đã xuất hiện. Ví dụ, nhiều giáo viên tổ chức dạy online qua Zoom, Google Meet... cho chính học sinh lớp mình và vẫn thu tiền. Hình thức này rất khó quản lý.
Cũng bày tỏ băn khoăn về từ "ép buộc" dưới mọi hình thức, bà Hải đặt vấn đề: "Làm thế nào để xác định hành vi ép buộc? Trên giấy tờ có thể có đơn đăng ký tự nguyện, nhưng thực tế có thể là sự ép buộc ngầm để học sinh phải viết đơn đó".
Một vấn đề khác, còn trăn trở là Điều 14. Vừa qua, tình trạng thừa thiếu giáo viên cục bộ đã gây nhiều bất cập, ảnh hưởng tới chất lượng dạy và học.
Dự thảo luật quy định giao cho ngành giáo dục quyền chủ động trong tuyển dụng nhà giáo nhằm đảm bảo số lượng, cơ cấu và chất lượng đội ngũ Nhà giáo. Đây là một trách nhiệm rất nặng nề, đặt lên vai của Bộ trưởng, khi việc tuyển dụng nhà giáo ở các cấp học sẽ được thực hiện theo quy định của Bộ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo.
Vì vậy, bà Hải đề nghị cần có cơ chế kiểm soát, giám sát độc lập để tránh tiêu cực trong tuyển dụng. Cần nghiên cứu chính sách về chuyển vùng, điều phối giáo viên như mô hình luân chuyển, đồng thời đồng bộ giữa quyền tuyển dụng, quyền phê duyệt biên chế và kinh phí để đảm bảo tính hiệu quả, khả thi khi triển khai.
Quang cảnh phiên họp sáng 9/6 (Ảnh: Media Quốc hội).
Về nội dung dạy thêm, học thêm Phó Chủ tịch Quốc hội Trần Quang Phương cho rằng, dùng từ "không ép buộc" là phù hợp.
Ông phân tích ép buộc có nghĩa là ép gia đình làm đơn, học sinh làm đơn "đi học nhà tôi chứ không phải học nhà kia".
"Đã gọi là ép thì có nhiều biến tướng, quan trọng là quản lý làm sao phân biệt được "ép" hay "không ép"", ông Phương nói và cho rằng "không ép buộc học thêm" cũng là tôn trọng quyền được học của học sinh và của phụ huynh.
Theo ông, cùng một bài giảng trên lớp, học sinh có năng lực có thể tiếp thu 70% kiến thức nhưng cũng có học sinh chỉ tiếp thu khoảng được khoảng 50%, 40% trên lớp và về phải tự học, đi học thêm…
Tuy nhiên, ông băn khoăn chuyện cấm giáo viên dạy thêm chính học sinh của mình ở trên lớp. Ông đề nghị cần nghiên cứu thiết kế lại.
"Cấm như thế, thì bây giờ ngay bản thân học sinh bảo "không em cứ muốn cô em dạy cho em thêm chứ còn cô khác dạy em không hiểu". Vậy đi học thêm mà không cho đăng ký học với cô đã dạy mình trên lớp thì rất vô lý. Giờ tôi phụ trách lớp 7A, tôi không được cho học sinh lớp 7A học thêm tôi là vô lý", ông Phương nói và cho rằng không nên cấm điều đó.
Không hoàn thành trách nhiệm công vụ
Làm rõ thêm các ý kiến liên quan đến vấn đề dạy thêm, học thêm, Bộ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo Nguyễn Kim Sơn cho biết: Dạy thêm, học thêm là một khái niệm được xác định rõ trong Thông tư 29, áp dụng cho một nhóm đối tượng cụ thể.
"Đây là hoạt động dạy và học nằm ngoài kế hoạch giảng dạy chính khóa của nhà trường, nhưng vẫn nhằm mục đích truyền đạt nội dung chương trình giáo dục đã được quy định", Bộ trưởng giải thích.
Theo ông, điều này có nghĩa là: chương trình học đã được xác định, nhà trường cũng đã thực hiện kế hoạch giảng dạy theo đúng quy định. Tuy nhiên, nếu vẫn tiếp tục tổ chức hoạt động giảng dạy các nội dung trong chương trình chính khóa nhưng diễn ra ngoài khung thời gian quy định và dành cho một nhóm đối tượng cụ thể đó được gọi là dạy thêm, học thêm theo quy định tại Thông tư 29.
Bộ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo Nguyễn Kim Sơn (Ảnh: Media Quốc hội).
Trong phần quy định những điều nhà giáo không được làm, Bộ trưởng cho rằng trước hết thể hiện quan điểm về đạo đức nhà giáo hơn là quy định có tính chất chuyên môn.
"Còn quy định tính chất chuyên môn, các đối tượng cụ thể ép như thế nào, các đối tượng ra sao thì đã có văn bản quy định khác của ngành", Bộ trưởng thông tin.
Về việc, tại sao quy định nhà giáo không được dạy thêm cho học sinh mà mình đang trực tiếp giảng dạy?
Theo Bộ trưởng Nguyễn Kim Sơn, trong trách nhiệm thực thi công vụ, nhà giáo đã phải hoàn thành việc trang bị kiến thức cho học sinh của mình ngay trong giờ chính khóa.
"Trong giờ chính khóa mà giáo viên không hoàn thành được là giáo viên không hoàn thành trách nhiệm công vụ của mình. Cho nên, nếu để người đấy lại dạy tiếp các nội dung mà thuộc trách nhiệm công vụ đã phải làm để mang về nhà thì nó dẫn đến những biến thái khiến giáo viên không hoàn thành trách nhiệm công vụ của mình", Bộ trưởng cho hay.
Theo Bộ trưởng, ngoài giờ thì có 3 đối tượng: Học yếu, học sinh giỏi và đối tượng chuẩn bị thi tốt nghiệp thì giáo viên được phép dạy cho học sinh của mình ngay trong chính nhà trường. Điều này đã quy định rõ.
"Điều này cũng là nghiêm trách nhiệm công vụ để giáo viên phải hoàn thành hết trách nhiệm của mình", Bộ trưởng nói.
Không cấm dạy thêm, học thêm
Trước đó, báo cáo một số vấn đề lớn trong giải trình, tiếp thu, chỉnh lý dự thảo Luật Nhà giáo, về những việc không được làm, Chủ nhiệm Ủy ban Văn hóa và Xã hội Nguyễn Đắc Vinh cho biết, có ý kiến đề nghị bổ sung quy định cấm nhà giáo dạy thêm trái quy định pháp luật, cấm dạy thêm học sinh mà nhà giáo đang trực tiếp giảng dạy; làm rõ hơn việc tổ chức, cá nhân không được đăng tải, phát tán thông tin về nhà giáo.
Theo ông Vinh, Dự thảo Luật không cấm dạy thêm, học thêm, chỉ quy định nhà giáo không được ép buộc người học tham gia học thêm dưới mọi hình thức nhằm hạn chế, khắc phục tình trạng học thêm, dạy thêm tràn lan. Bộ Giáo dục và Đào tạo hiện đã ban hành văn bản quy định về dạy thêm, học thêm, trong đó đã quy định nhà giáo không được dạy thêm cho học sinh mà mình đang trực tiếp giảng dạy.