Bộ Tư pháp đang thẩm tra dự thảo Nghị quyết của Ủy ban Thường vụ Quốc hội về phân loại đô thị, do Bộ Xây dựng soạn thảo.
TP.HCM nhìn từ trên cao. (Ảnh: Lương Ý)
Theo đó, Bộ Xây dựng đề xuất sửa đổi, bổ sung đối tượng phân loại đô thị, gồm: thành phố trực thuộc Trung ương, khu vực dự kiến thành lập thành phố trực thuộc Trung ương, khu vực đô thị thuộc tỉnh, thành phố, khu vực dự kiến thành lập phường và đặc khu.
Hệ thống phân loại gồm 3 loại: I, II, III; không đánh giá đô thị loại đặc biệt và loại V, đồng thời bỏ loại I thuộc tỉnh để tránh chồng chéo.
Về loại đô thị, hệ thống đô thị, dự thảo Nghị quyết quy định Thủ đô Hà Nội và TP.HCM là đô thị loại đặc biệt.
Thành phố trực thuộc Trung ương (không bao gồm Hà Nội và TP.HCM) là đô thị loại I. Tỉnh dự kiến thành lập thành phố trực thuộc Trung ương phải được đánh giá đạt tiêu chí đô thị loại I.
Tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương có các khu vực đô thị có phạm vi ranh giới xác định theo quy hoạch đô thị, gồm một phường độc lập hoặc cụm phường hoặc cụm phường, xã. Khu vực được phân loại: Khu vực có vai trò, vị trí và chức năng của trung tâm đô thị được phân loại đô thị loại II; Khu vực có vai trò, vị trí và chức năng của đô thị thông thường được phân loại đô thị loại III.
Phường, khu vực dự kiến thành lập phường được đánh giá đạt tiêu chuẩn trình độ phát triển đô thị loại II, loại III.
Về phân loại khu vực đô thị, dự thảo Nghị quyết nêu rõ, phạm vi xác định khu vực đô thị thuộc tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương theo quy hoạch chung đô thị được phê duyệt.
Phân loại khu vực đô thị thuộc tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương theo nguyên tắc mức độ phát triển đối với khu vực. Khu vực được phân loại phải có ít nhất một phường đạt trình độ phát triển đô thị tương ứng.
Tiêu chí phân loại khu vực đô thị được cụ thể hoá bằng các tiêu chuẩn phù hợp với đối tượng phân loại đô thị, thực tiễn phát triển đô thị, đặc điểm điều kiện của đô thị có chức năng, tính chất đặc thù và bảo đảm các yêu cầu phát triển đô thị chất lượng, thông minh, liên kết, hiệu quả và bền vững.
Trường hợp đặc khu có quy hoạch đô thị được phê duyệt, được đầu tư xây dựng theo kế hoạch phát triển đô thị, được phân loại theo loại khu vực đô thị tương ứng.
Trường hợp khu vực đô thị hình thành mới phải có quy mô dân số đạt tối thiểu 20.000 người; tiêu chuẩn mật độ dân số tối thiểu 300 người/km²; tiêu chuẩn tỷ lệ lao động phi nông nghiệp đạt tối thiểu 40% và các tiêu chuẩn khác phải đáp ứng theo tiêu chuẩn khu vực đô thị loại III.
Bộ Xây dựng cũng đề xuất sửa đổi tiêu chí phân loại đô thị, rút gọn từ 5 còn 3 nhóm: vai trò, vị trí và điều kiện phát triển kinh tế - xã hội; mức độ đô thị hóa; trình độ phát triển hạ tầng và tổ chức không gian. Đồng thời bổ sung các tiêu chuẩn mới về đô thị xanh, đô thị thông minh và ứng phó biến đổi khí hậu.
Dự thảo Nghị định cũng đổi mới cách thức đánh giá, phân định rõ tiêu chuẩn ở cấp tỉnh gắn với vai trò đô thị trong phạm vi tỉnh, vùng, quốc gia và tiêu chuẩn ở cấp phường gắn với phục vụ dân sinh, quản trị cơ sở. Dự thảo chỉ quy định tiêu chuẩn cho loại I, II, III, không đánh giá loại đặc biệt và loại V.
Bổ sung quy định áp dụng theo vùng miền và yếu tố đặc thù, cho phép giảm chuẩn về dân số, mật độ, tỷ lệ lao động phi nông nghiệp đối với khu vực miền núi, biên giới, hải đảo, đồng bằng sông Cửu Long, cố đô và di sản UNESCO, bảo đảm tính linh hoạt và khả thi.
Ngoài ra, còn sửa đổi thẩm quyền công nhận, phân cấp mạnh cho địa phương theo hướng: Thủ tướng chỉ công nhận loại đặc biệt; Bộ Xây dựng công nhận loại I; UBND tỉnh công nhận loại II, III và các phường; Chính phủ quy định chi tiết về thủ tục, bảo đảm nguyên tắc "địa phương quyết, địa phương chịu trách nhiệm".