Báo chí là cầu nối truyền tải thông tin và thúc đẩy hành động vì Net Zero

Báo chí góp sức thúc đẩy nông nghiệp xanh

Phát biểu tại buổi tập huấn "Nâng cao năng lực truyền thông báo chí về trung hòa carbon" tổ chức ngày 15/10, ông Nguyễn Danh Hùng – Phó Giám đốc Sở Nông nghiệp và Môi trường Nghệ An, nhấn mạnh: "Lớp tập huấn là minh chứng rõ nét cho vai trò kết nối giữa báo chí, doanh nghiệp và cơ quan quản lý trong quá trình chuyển đổi xanh".

Ông Nguyễn Danh Hùng - Phó Giám đốc Sở Nông nghiệp và Môi trường Nghệ An.

Theo ông Hùng, báo chí không chỉ phản ánh mà còn dẫn dắt nhận thức xã hội, tạo điều kiện để cộng đồng, doanh nghiệp và nông dân cùng tham gia vào quá trình phát triển bền vững, hướng đến nền kinh tế xanh và hội nhập toàn cầu.

Ông cho biết, Nghệ An nằm trong nhóm các địa phương có diện tích rừng lớn nhất cả nước, đây là lợi thế quan trọng giúp tỉnh được hưởng lợi từ các chương trình chi trả tín chỉ carbon.

Thực hiện mục tiêu Net Zero 2050 theo cam kết tại COP26 và Nghị quyết số 39 của Bộ Chính trị, Nghệ An đang tập trung phát triển nông nghiệp bền vững, thích ứng biến đổi khí hậu và giảm phát thải metan trong sản xuất, hướng tới trung hòa carbon trong lĩnh vực nông nghiệp.

Là doanh nghiệp tiên phong đạt trung hòa carbon cho hai nhà máy tại Nghệ An, bà Lưu Thị Thu Hiền – Phó Tổng Giám đốc Công ty CP Thực phẩm Sữa TH cho rằng, hành trình trung hòa carbon là nỗ lực chung của bốn trụ cột gồm Nhà nước, doanh nghiệp, báo chí và cộng đồng.

Trong đó, Nhà nước đóng vai trò kiến tạo hành lang pháp lý; doanh nghiệp là lực lượng hành động thực chất; báo chí đảm nhận nhiệm vụ lan tỏa và phản biện; còn cộng đồng là nơi khởi nguồn của sự thay đổi trong nhận thức và hành vi tiêu dùng.

Theo bà, báo chí không chỉ là người quan sát, mà còn là người đồng hành cùng doanh nghiệp và Nhà nước trong việc kiến tạo chính sách xanh, để hành trình hướng tới Net Zero thực sự chạm tới trái tim và hành động của mỗi người dân Việt Nam.

Toàn cảnh lớp tập huấn "Nâng cao năng lực truyền thông báo chí về trung hòa carbon".

Nông nghiệp xanh, đo lường phát thải và thị trường carbon

Cũng nêu ý kiến tại buổi tập huấn, PGS.TS Mai Văn Trịnh - Viện trưởng Viện Môi trường Nông nghiệp, trình bày các giải pháp đo lường, báo cáo và quản lý phát thải khí nhà kính (KNK), đồng thời nhấn mạnh vai trò của MRV (Measurement, Reporting, Verification) – xương sống của quản trị carbon hiện đại. 

Ông Trịnh cho biết biến đổi khí hậu tác động mạnh đến nông nghiệp. Do đó, việc nhận diện, đo đạc và quản lý phát thải KNK là yêu cầu bắt buộc nếu Việt Nam muốn hướng tới nền nông nghiệp xanh, bền vững và hội nhập quốc tế sâu rộng.

Tại Việt Nam, 6 kỳ kiểm kê quốc gia về KNK đã được thực hiện, phản ánh quyết tâm minh bạch hóa dữ liệu phát thải và đáp ứng nghĩa vụ quốc tế. 

Nông nghiệp chiếm tỉ lệ lớn trong tổng lượng phát thải quốc gia, chủ yếu từ canh tác lúa nước, chăn nuôi và sử dụng phân bón, với các khí chính gồm CO₂, CH₄ và N₂O. 

Vị PGS.TS cảnh báo: "Nếu không chủ động kiểm soát, nông nghiệp Việt Nam sẽ mất cơ hội trong chuỗi cung ứng toàn cầu, khi các đối tác lớn như EU, Nhật Bản, Hoa Kỳ đặt tiêu chuẩn carbon làm hàng rào kỹ thuật".

PGS.TS Mai Văn Trịnh - Viện trưởng Viện Môi trường Nông nghiệp.

Các giải pháp giảm phát thải trong canh tác lúa được Viện nghiên cứu và ứng dụng gồm: điều chỉnh chế độ nước tưới khô-ướt xen kẽ, bón phân hữu cơ hợp lý và tận dụng rơm rạ sản xuất phân compost hoặc than sinh học thay vì đốt bỏ. 

Mỗi biện pháp có thể giảm phát thải khí CH₄ từ 30-55%, đồng thời cải thiện độ phì nhiêu đất và giảm chi phí sản xuất. 

Một mô hình điển hình là "CARICE" – mô hình kinh tế tuần hoàn trong sản xuất lúa, tái chế rơm rạ thành nguyên liệu trồng nấm, phân hữu cơ hoặc biochar, có khả năng giảm 40% phát thải so với phương thức truyền thống.

Trong lĩnh vực lâm nghiệp, phương pháp "Tăng – Giảm" (Gain–Loss) được áp dụng để tính toán lượng carbon hấp thụ và mất đi, là cơ sở khoa học xây dựng tín chỉ carbon lâm nghiệp – nguồn tài nguyên kinh tế mới. 

Thông qua các mô hình MRV, dữ liệu đo đạc trực tiếp và mô phỏng, Việt Nam có thể quản lý phát thải hiệu quả và tham gia thị trường carbon nội địa, mở ra cơ hội kinh tế cho nông dân và doanh nghiệp.

Năm 2025, Chính phủ phê duyệt Đề án thị trường carbon nội địa theo Quyết định 232, giai đoạn 2025-2028 là thử nghiệm, hướng tới vận hành chính thức từ năm 2029. 

Nghị định 119/2025 hoàn thiện khung pháp lý, quy định rõ trách nhiệm của các bộ, ngành, địa phương và doanh nghiệp trong kiểm kê, báo cáo phát thải, đồng thời khuyến khích các mô hình tự nguyện, sáng tạo.

PGS.TS Mai Văn Trịnh nhấn mạnh: "Nếu làm tốt MRV và tham gia thị trường carbon, nông nghiệp Việt Nam không chỉ thực hiện cam kết Net Zero 2050, mà còn mở ra nguồn thu mới từ tín chỉ carbon, giúp nông dân và doanh nghiệp có thêm động lực đầu tư vào sản xuất xanh".