Sẽ xử phạt hành vi khai bổ sung sau thanh, kiểm tra làm tăng thuế phải nộp

Chiều 19/11, Quốc hội thảo luận tại hội trường về dự án Luật Quản lý thuế (sửa đổi).

Cần phân loại hồ sơ mức độ rủi ro trong hoàn thuế

Tham gia thảo luận, đại biểu Nguyễn Tâm Hùng (đoàn Tp.HCM) cho biết, dự thảo luật quy định cho phép người nộp thuế phát hiện hồ sơ khai thuế đã nộp cho cơ quan thuế có sai, sót thì được khai bổ sung trong thời hạn 5 năm kể từ ngày hết thời hạn nộp hồ sơ khai thuế của kỳ tính thuế có sai sót là hợp lý.

Tuy nhiên, dẫn thực tế có trường hợp lợi dụng cơ chế này để né thanh tra, điều chỉnh số liệu vào thời điểm nhạy cảm, ông đề nghị xem xét bổ sung cơ chế cảnh báo rủi ro theo hướng mọi hồ sơ khai bổ sung làm thay đổi lớn về số thuế hoặc nộp sát kỳ kiểm tra phải đưa vào diện kiểm tra sau bổ sung.

"Giải pháp này góp phần bảo đảm công bằng, giảm thất thu thuế và phù hợp với nguyên tắc quản lý rủi ro tại dự thảo luật", ông nhấn mạnh.

Đại biểu Nguyễn Tâm Hùng (Ảnh: Media Quốc hội).

Đối với quy định hoàn thuế, đại biểu Hùng cho biết, dự thảo luật quy định cơ chế hoàn thuế tự động là bước tiến quan trọng, song chưa có nguyên tắc phân loại hồ sơ theo mức độ rủi ro để bảo đảm hoàn đúng, hoàn đủ, tránh gian lận thuế giá trị gia tăng.

Từ đó, đại biểu đề nghị bổ sung quy định: hồ sơ rủi ro thấp được hoàn trước, kiểm tra sau; hồ sơ rủi ro cao phải kiểm tra trước, hoàn sau; dựa trên tiêu chí công khai, minh bạch.

Nêu thực tiễn phát sinh nhiều trường hợp doanh nghiệp bỏ địa chỉ kinh doanh để lại nợ thuế lớn, dẫn đến việc cưỡng chế không thực hiện được. Đại biểu cho biết, Điều 20 và Điều 21 dự thảo luật đã quy định về khoanh nợ và xóa nợ thuế nhưng cần bổ sung cơ chế phòng ngừa.

Ông cho rằng cần thống nhất cơ sở dữ liệu giữa thuế, đăng ký kinh doanh, công an để kịp thời xác định doanh nghiệp mất tích, bỏ trốn; giao trách nhiệm pháp lý rõ ràng cho người đại diện theo pháp luật và người sở hữu hưởng lợi trong trường hợp doanh nghiệp bỏ trốn. Đây là nội dung quan trọng nhằm thu đúng, thu đủ và bảo đảm kỷ cương tài chính.

Đề xuất cơ quan thuế tự tính thuế cho hộ kinh doanh dựa trên máy tính tiền

Quan tâm quy định liên quan đến việc kê khai thuế của hộ kinh doanh, đại biểu Hoàng Văn Cường (đoàn Hà Nội) cho biết, từ ngày 1/1/2026 sẽ bỏ hình thức thuế khoán và chuyển sang thực hiện kê khai thuế.

Tuy nhiên, thực tế cho thấy hộ kinh doanh rất e ngại việc kê khai thuế vì không có thói quen ghi chép, lập sổ sách.

"Nếu yêu cầu họ cuối năm phải kê khai doanh thu để xác định nghĩa vụ thuế, rất khó khả thi, bởi họ không thể nhớ chính xác tình hình kinh doanh trong cả năm. Điều này dễ dẫn đến việc kê khai sai, thậm chí vô tình vi phạm pháp luật về thuế", ông Cường nói.

Trong khi đó, dự thảo Luật đã đề cập cơ chế quản lý doanh thu thông qua máy tính tiền. Khi bán bất kỳ sản phẩm nào, kể cả một hộp diêm 1.000 đồng, hộ kinh doanh chỉ cần bấm máy, hệ thống sẽ tạo hóa đơn cho khách và đồng thời ghi nhận doanh thu. Ông Cường cho rằng, nếu các thiết bị này được kết nối với cơ quan thuế, cơ quan này hoàn toàn có thể nắm được đầy đủ và chính xác doanh thu của hộ kinh doanh.

Đại biểu Hoàng Văn Cường (Ảnh: Media Quốc hội).

Do đó, đại biểu Hoàng Văn Cường đề nghị luật cần quy định theo hướng: Cơ quan thuế thực hiện tổng hợp, tính thuế và thông báo nghĩa vụ thuế cho hộ kinh doanh dựa trên dữ liệu từ máy tính tiền, thay vì yêu cầu hộ kinh doanh phải tự kê khai.

Đồng thời, cần hỗ trợ hộ kinh doanh trong việc trích xuất dữ liệu từ thiết bị này để phục vụ quản lý nội bộ, giúp họ từng bước chuyên nghiệp hóa hoạt động kinh doanh.

Đặc biệt, cần công nhận hóa đơn in từ máy tính tiền (có đầy đủ mã số thuế, tên hộ kinh doanh) là hóa đơn hợp pháp, thay cho yêu cầu sử dụng hóa đơn điện tử như hiện nay. Điều này sẽ giúp hộ kinh doanh nhỏ không phải phát sinh thêm chi phí mua hóa đơn hay thuê dịch vụ, giảm thủ tục, phù hợp thực tiễn.

"Nếu chúng ta hỗ trợ hộ kinh doanh thiết bị tính tiền và phần mềm quản lý, tôi cho rằng, đề xuất trích 0,1% số thu thuế vượt dự toán để hỗ trợ công tác quản lý thuế tại dự thảo luật là phù hợp, không chỉ mang lợi ích xã hội mà còn giúp hộ kinh doanh nhỏ lẻ hoạt động chuyên nghiệp hơn", đại biểu đoàn Hà Nội nêu ý kiến.

Cho phép khai bổ sung sau thanh tra, tạo điều kiện cho DN khắc phục sai phạm

Cuối phiên thảo luận, giải trình làm rõ ý kiến các đại biểu, Bộ trưởng Bộ Tài chính Nguyễn Văn Thắng cho biết, việc cho phép khai bổ sung hồ sơ khai thuế đối với một số trường hợp người nộp thuế phát hiện hồ sơ khai thuế đã nộp còn sai sót liên quan đến thời kỳ phạm vi đã thanh tra kiểm tra; khai bổ sung sau khi công bố quyết định thanh tra kiểm tra tại dự thảo luật nhằm giải quyết các vướng mắc trong thực tiễn, đảm bảo thu đúng, thu đủ tiền thuế vào ngân sách Nhà nước.

Đồng thời, tạo điều kiện cho phép các doanh nghiệp, doanh nhân được chủ động khắc phục sai phạm, thiệt hại theo tinh thần Nghị quyết 68 của Ủy ban Thường vụ Quốc hội.

Tuy nhiên, cơ quan soạn thảo sẽ nghiên cứu báo cáo để chỉnh lý tại dự thảo Luật theo hướng, cơ quan thuế có trách nhiệm kiểm tra, rà soát việc khai bổ sung, điều chỉnh hồ sơ khai thuế liên quan đến thời kỳ phạm vi đã thanh tra kiểm tra của người nộp thuế.

Bộ trưởng Bộ Tài chính Nguyễn Văn Thắng (Ảnh: Media Quốc hội).

Trường hợp người nộp thuế khai bổ sung làm tăng số thuế phải nộp, giảm số thuế được khấu trừ, miễn, giảm, hoàn; sẽ bị xử phạt theo quy định như đối với trường hợp cơ quan thuế, cơ quan có thẩm quyền thanh tra, kiểm tra phát hiện.

Đồng thời, dự kiến chỉnh lý dự thảo luật theo hướng quy định rõ trách nhiệm hỗ trợ của cơ quan thuế đối với hộ kinh doanh đã sử dụng hóa đơn từ máy tính tiền kết nối với dữ liệu của cơ quan thuế, xây dựng các công cụ hỗ trợ như: tờ khai thuế, gợi ý tính thuế tự động trên cơ sở dữ liệu hóa đơn điện tử, các nguồn cơ sở dữ liệu khác mà cơ quan thuế có được nhằm bảo đảm thuận lợi cho hộ kinh doanh nhưng vẫn phù hợp với nguyên tắc chung là tự khai, tự nộp thuế của người nộp thuế.

Đối với quy định hoàn thuế tự động, miễn, giảm thuế tự động, Bộ trưởng Bộ Tài chính cho biết, dự kiến chỉnh lý đảm bảo việc hoàn thuế tự động, miễn, giảm thuế tự động triển khai theo từng giai đoạn, phù hợp điều kiện thực tế về hạ tầng, ứng dụng công nghệ thông tin, cơ sở dữ liệu, tiêu chí quản lý rủi ro, quy trình xử lý tự động và bảo đảm an toàn thông tin.