Trong Báo cáo tiếp thu, giải trình ý kiến đại biểu Quốc hội về dự án Luật Thuế thu nhập cá nhân (sửa đổi) gửi Chính phủ, Bộ Tài chính đã làm rõ phương án đánh thuế đối với hoạt động chuyển nhượng vàng miếng - một nội dung nhận được sự quan tâm lớn từ dư luận và giới đầu tư.
Theo dự thảo Luật mới nhất, thu nhập từ chuyển nhượng vàng miếng được đưa vào diện chịu thuế thu nhập cá nhân. Bộ Tài chính đề xuất mức thuế suất dự kiến là 0,1% trên giá chuyển nhượng từng lần. Điều này đồng nghĩa người bán sẽ phải nộp thuế dựa trên tổng giá trị giao dịch, không phụ thuộc vào việc bán có lãi hay lỗ.
Trước lo ngại của nhiều đại biểu Quốc hội về việc quy định này có thể tác động đến người dân có thói quen mua vàng để tiết kiệm, cất giữ chứ không phải kinh doanh đầu cơ, Bộ Tài chính đã có sự điều chỉnh quan trọng.
Theo đó, Chính phủ sẽ quy định cụ thể ngưỡng giá trị vàng miếng chịu thuế. Quy định này nhằm mục đích "loại trừ trường hợp những cá nhân thực hiện mua, bán vàng cho mục đích tiết kiệm, cất giữ (không vì mục đích kinh doanh), phù hợp với tập quán mua vàng tích trữ của một bộ phận người dân hiện nay".
Như vậy, những người dân mua bán vàng lẻ tẻ, số lượng ít nằm dưới ngưỡng quy định sẽ không thuộc đối tượng phải nộp thuế. Ngược lại, các cá nhân giao dịch số lượng lớn, mang tính chất đầu cơ hoặc lướt sóng sẽ là đối tượng chính của chính sách này.
Trao đổi với phóng viên Báo Người Lao Động sáng 1-12, một số chuyên gia cho rằng không đánh thuế đối với người dân mua bán vàng nhỏ lẻ để dành, vàng cưới… là đúng nhưng quy định "ngưỡng" bao nhiêu lại không dễ.
Chuyên gia vàng Trần Duy Phương phân tích giao dịch vàng vật chất xưa nay không bị áp thuế. Nay, nếu áp thuế để ngăn ngừa, hạn chế đầu cơ như quan điểm của Bộ Tài chính thì mức tích trữ phải trên 10 lượng vàng và việc đánh thuế thu nhập từ chuyển nhượng 10 lượng vàng miếng trở lên là hợp lý. Có điều, ngay cả tính trên 10 lượng cũng còn nhiều việc phải bàn.
"Mức giao dịch 10 lượng này sẽ áp dụng trong thời gian bao lâu, là người mua, bán vàng trong 1 ngày, 1 tuần hay 1 tháng? Nếu xét mức 10 lượng này theo số CCCD của người mua, bán áp trong khoảng thời gian nhất định cũng có thể. Nhưng họ cũng có thể nhờ người thân, bạn bè để mua hộ, vậy tính thế nào? Mức thuế chuyển nhượng này cần được quy định rõ để triển khai hiệu quả" – ông Trần Duy Phương góp ý.
Dự kiến, những người dân mua bán vàng lẻ tẻ, số lượng ít nằm dưới ngưỡng quy định sẽ không thuộc đối tượng phải nộp thuế
Đặc biệt, một vấn đề lo ngại được ông Phương đặt ra là trong trường hợp giao dịch vàng miếng bị áp thuế chuyển nhượng, người dân có nguy cơ chuyển sang mua bán trên thị trường tự do (chợ đen). "Thị trường tự do vốn bị cấm, giao dịch là vi phạm nên gần như không có chuyện xuất hóa đơn chứng từ hoặc kiểm soát được các thanh toán chuyển khoản. Cơ quan quản lý cũng cần lưu ý điều này để kiểm soát thị trường này" - ông Phương đề xuất.
Một chuyên gia tài chính khác cũng băn khoăn, nếu đặt ngưỡng giá trị chịu thuế, người mua, bán vàng miếng có thể lách bằng cách xé lẻ các giao dịch dưới ngưỡng. Nếu quy định 1 người chỉ được giao dịch một ngưỡng giá trị vàng nhất định, họ có thể lách bằng cách nhờ người thân, bạn bè đứng ra mua dùm. Quy định đánh thuế là cần thiết và hợp lý, nhưng cách làm lại cần bàn kỹ. Có thể quản lý bằng số seri điện tử trên từng miếng vàng nhưng cũng không dễ…
Giải trình về lý do áp dụng sắc thuế này, Bộ Tài chính nhấn mạnh đây là bước đi cần thiết nhằm góp phần quản lý chặt chẽ hoạt động kinh doanh vàng, hạn chế đầu cơ và thu hút nguồn lực trong xã hội tham gia vào sản xuất kinh doanh. Việc này cũng nhằm thực hiện chỉ đạo của Đảng và Nhà nước về việc lành mạnh hóa thị trường vàng.
Về lộ trình thực hiện, thay vì áp dụng cứng nhắc ngay khi Luật có hiệu lực, dự thảo Luật trao quyền cho Chính phủ căn cứ vào tình hình thực tế quản lý thị trường vàng để quyết định thời điểm bắt đầu áp dụng thu thuế và điều chỉnh mức thuế suất phù hợp.
Ngoài vàng miếng, một số ý kiến đại biểu đề nghị mở rộng đánh thuế sang cả vàng trang sức hoặc các tài sản khác để bao quát nguồn thu. Tuy nhiên, Bộ Tài chính hiện tại tập trung vào vàng miếng do tính chất đặc thù về tiền tệ và biến động giá mạnh thời gian qua.