Bộ Nông nghiệp và Môi trường vừa có Văn bản số 10149/BNNMT-TL, gửi các đơn vị quản lý khai thác hồ chứa thủy lợi quan trọng đặc biệt và hồ chứa thủy lợi liên tỉnh, yêu cầu rà soát quy trình vận hành các hồ chứa thủy lợi, đảm bảo chủ động ứng phó hiệu quả với thiên tai.
Cụ thể, Bộ Nông nghiệp và Môi trường yêu cầu các đơn vị tổ chức rà soát, đánh giá toàn diện việc vận hành các hồ chứa thủy lợi theo quy trình vận hành và công tác tổ chức thực hiện trong thời gian qua, đảm bảo an toàn công trình, vùng hạ du và phục vụ cấp nước đa mục tiêu.
Cùng với đó, các đơn vị quản lý khai thác hồ chứa thủy lợi đánh giá việc vận hành các hồ chứa thủy lợi trong điều kiện tình hình mưa, lũ để làm cơ sở điều chỉnh, bổ sung quy trình vận hành phù hợp với điều kiện biến đổi khí hậu, mưa lũ cực đoan, cơ sở hạ tầng và yêu cầu an toàn hạ du; hoàn thành việc rà soát, lập hồ sơ điều chỉnh quy trình vận hành xong trước tháng 4/2026.
Trong đó, các đơn vị lưu ý ưu tiên dành dung tích hữu ích của hồ để cắt lũ cho hạ du (trong đó quy định mực nước trước lũ linh hoạt để tăng tối đa dung tích phòng lũ); sử dụng một phần dung tích phòng lũ trên mực nước dâng bình thường của hồ để nâng cao khả năng cắt, giảm lũ cho hạ du.
Mặt khác, các đơn vị quản lý khai thác hồ chứa thủy lợi quy định cụ thể thời gian tối thiểu thông báo trước khi vận hành xả lũ; phương thức truyền tin, cảnh báo đến các các cơ quan, đơn vị, người dân trong khu vực bị ảnh hưởng, giải pháp truyền tin, cảnh báo khi không có sóng điện thoại, mất điện; cập nhật dữ liệu, chia sẻ dữ liệu quan trắc, vận hành công trình; quy chế phối hợp với chính quyền cấp xã và đơn vị liên quan ở hạ du để theo dõi, giám sát, cung cấp thông tin liên quan phục vụ quản lý, vận hành.
Ảnh minh họa.
Bộ Nông nghiệp và Môi trường cũng yêu cầu các đơn vị quản lý khai thác hồ chứa thủy lợi quy định về quan trắc công trình, quan trắc khí tượng thủy văn chuyên dùng, tính toán dòng chảy đến hồ, quan trắc hạ lưu hồ chứa và quy trình kỹ thuật vận hành cửa van; phân công nhiệm vụ, trách nhiệm đến từng đơn vị, cá nhân để đảm bảo an toàn cho công trình và hạ du.
Ngoài ra, các đơn vị quản lý khai thác hồ chứa thủy lợi phối hợp với Sở Nông nghiệp và Môi trường và các cơ quan, đơn vị liên quan tại địa phương để thu thập số liệu vết lũ phục vụ để cập nhật hoặc xây dựng mới phương án ứng phó thiên tai cho công trình, bản đồ ngập lụt hạ du, hành lang thoát lũ và phương án ứng phó với tình huống khẩn cấp các hồ chứa sát với thực tế; bảo đảm theo phương châm "bốn tại chỗ" và phù hợp với tình hình cụ thể vận hành chính quyền địa phương 2 cấp.
Trên cơ sở đó, các đơn vị quản lý khai thác hồ chứa thủy lợi có trách nhiệm tổ chức kiểm tra, đánh giá hiện trạng hồ chứa nước sau mùa lũ năm 2025; xây dựng kế hoạch, phương án sửa chữa nhằm đảm bảo an toàn công trình trong mùa lũ năm 2026 và các năm tiếp theo (kiểm tra hệ thống điện, nguồn điện dự phòng, thiết bị nâng hạ cửa van để bảo đảm vận hành chính xác, an toàn).
Theo yêu cầu, các đơn vị quản lý khai thác hồ chứa thủy lợi quan trọng đặc biệt gửi kết quả báo cáo về Bộ Nông nghiệp và Môi trường (qua Cục Quản lý và Xây dựng công trình thủy lợi) trước ngày 15/1/2026.
Các đơn vị quản lý khai thác hồ chứa thủy lợi liên tỉnh gửi kết quả báo cáo ủy ban nhân dân tỉnh để bố trí kinh phí thực hiện, tổng hợp gửi kết quả về Bộ Nông nghiệp và Môi trường trước ngày 30/1/2026.
Thống kê của Cục Quản lý và Xây dựng công trình thủy lợi cho thấy cả nước hiện có 7.315 đập, hồ chứa thủy lợi; tổng dung tích trữ khoảng 15 tỷ m3.
Các hồ chứa này tạo nguồn nước tưới cho gần 1,1 triệu ha đất nông nghiệp và cấp 1,5 tỷ m3 nước cho sinh hoạt, công nghiệp cũng như ngành kinh tế khác.
Công tác quản lý và vận hành đập, hồ chứa đang đứng trước áp lực mới khi biến đổi khí hậu diễn biến phức tạp, gia tăng mưa lũ cực đoan, trái quy luật đã gây thiệt hại lớn về người và tài sản. Đáng lo ngại hơn khi tỷ lệ thực hiện các yêu cầu bắt buộc về an toàn đập vẫn rất thấp.
Hiện chỉ có khoảng 30% hồ có phương án ứng phó khẩn cấp, 9% được kiểm định an toàn và 19% lắp thiết bị quan trắc. Nhiều hồ chưa có quy trình vận hành hoặc mốc bảo vệ, dẫn đến nguy cơ mất an toàn khi mưa lũ đến bất ngờ.
H.M (tổng hợp)
