Gặp bà Lan, chủ một quán bún riêu ở phường Tân Định (TPHCM) vào giờ vắng khách, bà than sắp tới sẽ có nhiều khoản chi mới trong khi chưa biết cách nào để tăng doanh thu.
Chủ quán tâm tư
"Lúc trước, quán có bán qua ứng dụng nhưng họ tăng chiết khấu liên tục, hết lời nên tôi tạm ngưng. Giờ rảnh tôi bắt đầu tìm hiểu kê khai thuế, xuất hóa đơn điện tử,… và thấy thực sự phức tạp với một người mới học hết lớp 9 như tôi" – bà Lan nói.
Theo bà Lan, 2 vợ chồng vốn làm công nhân nhưng giờ giấc gò bó nên nghỉ việc ra mở quán, không thuê mướn thêm ai. Giờ mở mắt đã lo 1 triệu đồng tiền mặt bằng/ngày, chưa kể chi phi sinh hoạt.
"Hiện quán đóng thuế khoán ở mức 720 triệu đồng/năm nên sang năm 2026 vẫn phải đóng thuế. Sắp tới sẽ phải trả thêm tiền mua phần mềm, tiền duy trì hằng năm, tiền hóa đơn và tiền thuê kế toán để thực hiện kê khai hộ" – bà Lan dự tính.
Bà Lan cho hay đa số nguyên liệu mua từ chợ Tân Định, chủ các sạp này cũng chuẩn bị xuất hóa đơn. "Nếu những sạp rau đó doanh thu dưới 500 triệu đồng/năm thì họ có hóa đơn hợp lệ cho quán không?" – bà Lan thắc mắc.
Các hộ kinh doanh ẩm thực bắt đầu làm quen với kê khai thuế
Hộ kinh doanh này lo lắng nếu xuất hóa đơn không đúng thời điểm sẽ bị phạt nặng, trong khi giờ cao điểm buổi trưa, hai vợ chồng bận phục vụ khách nên khó kịp xuất hóa đơn. Hơn nữa, phần lớn khách lẻ cũng không yêu cầu lấy hóa đơn.
Trong khi đó, bà Hương, chủ một thương hiệu bánh mì ở phường Cầu Kiệu, lại đang xin tất toán thuế năm 2025 và đóng luôn mã số thuế. "Trước đây, chúng tôi có 2 điểm bán, dự định lên doanh nghiệp để mở chuỗi nhưng giờ kinh doanh khó khăn nên sẽ tách ra thành 2 hộ kinh doanh" – bà Hương nói.
Còn ông Tuấn, chủ một quán nhậu bình dân ở phường Gia Định, cho biết quán của ông có doanh thu dưới 500 triệu đồng/năm nên từ năm 2026 sẽ được miễn thuế. Tuy nhiên, ông cho hay mới chỉ nghe thông tin này trên báo chí, chưa thấy hướng dẫn cụ thể nên chưa rõ phải chứng minh doanh thu dưới 500 triệu đồng ra sao.
Chủ động để giảm rủi ro
Chuyên gia ngành F&B Đỗ Duy Thanh nhận xét hiện cơ quan thuế cơ sở trên toàn quốc đang triển khai quyết liệt việc tuyên truyền và hướng dẫn hộ kinh doanh chuyển đổi từ hình thức thuế khoán sang hình thức kê khai. Đây không còn là định hướng dài hạn mà đã bước vào giai đoạn thực thi tại nhiều địa phương.
Tuy nhiên, một thực trạng phổ biến là nhiều hộ kinh doanh vẫn chưa hiểu rõ cách thức triển khai cụ thể, do đang chờ các văn bản hướng dẫn chi tiết hơn về quy trình, phương pháp kê khai và tiêu chí áp dụng. Điều này khiến tâm lý chần chừ, nghe ngóng vẫn còn khá lớn.
Đặc biệt, mốc doanh thu 3 tỉ đồng khiến nhiều hộ kinh doanh băn khoăn. Doanh thu thực tế thường biến động theo mùa, theo giai đoạn cao điểm – thấp điểm, nên nhiều chủ hộ không chắc mình đang nằm dưới hay vượt ngưỡng này, từ đó lo ngại rủi ro kê khai sai hoặc bị truy thu về sau.
Kinh doanh ẩm thực quy mô nhỏ trước giờ chủ yếu lấy công làm lời
Ông Thanh khuyến cáo, các hộ kinh doanh cần nắm rõ tinh thần chung của Nhà nước là khuyến khích và từng bước yêu cầu chuyển sang phương thức kê khai để minh bạch doanh thu. Với các hộ có quy mô nhỏ, doanh thu ổn định dưới 3 tỉ đồng, nên ưu tiên phương pháp kê khai trực tiếp để vừa phù hợp năng lực quản lý, vừa giảm áp lực tuân thủ so với mô hình doanh nghiệp.
Đối với các hộ kinh doanh lớn, doanh thu thực tế thường xuyên tiệm cận hoặc vượt 3 tỉ đồng, việc duy trì mô hình hộ kinh doanh sẽ ngày càng giảm sức cạnh tranh. Nhóm này nên nghiêm túc xem xét chuyển đổi lên doanh nghiệp để tận dụng các lợi thế về pháp lý, quản trị và đặc biệt là các chính sách ưu đãi như miễn, giảm thuế thu nhập doanh nghiệp trong những năm đầu theo quy định hiện hành.
"Không nên chờ đến khi bị thuế kiểm tra mới điều chỉnh. Cần chuẩn bị sớm, hiểu đúng và chọn đúng mô hình sẽ giúp hộ kinh doanh giảm rủi ro và chủ động hơn rất nhiều trong giai đoạn từ 2026" – ông Thanh đúc kết.