Có nên vay mua đất ở tuổi trung niên? Tôi từng thử - và mất ngủ suốt một năm trời

Tôi từng quyết định vay tiền ngân hàng để mua một mảnh đất nhỏ ở ngoại thành. Và suốt một năm sau đó, tôi gần như mất ngủ vì áp lực tài chính.

1. Khi ước mơ “có đất” trở thành gánh nặng

Tôi mua mảnh đất đó năm 44 tuổi – diện tích 60m² ở vùng ven Hà Nội, giá 1,2 tỷ. Tôi có 600 triệu tiền tiết kiệm, nên phải vay thêm 600 triệu. Lúc đó, lãi suất ngân hàng là 9,8%/năm, tôi nghĩ đơn giản: mỗi tháng trả khoảng 6 triệu tiền lãi + 4 triệu tiền gốc, vẫn “chịu được”.

Nhưng thực tế khác xa tính toán.

- Tiền học của con tăng,

- Mẹ tôi ốm phải thuốc thang dài ngày, và công việc của tôi bị cắt thưởng năm đó.

Mỗi tháng, chỉ riêng khoản trả ngân hàng đã ngốn hơn một nửa thu nhập, tôi phải thắt chặt chi tiêu đến mức cực đoan: không dám đi ăn ngoài, không mua quần áo mới, thậm chí trì hoãn khám sức khỏe.

Cảm giác “mỗi ngày sống bằng tiền vay” khiến tôi căng thẳng, mất ngủ, có tháng còn phải mượn tạm bạn để xoay lãi.

2. Ảo tưởng “đất luôn tăng giá” – sai lầm mà nhiều người trung niên mắc

Tôi không mua đất để ở, mà để “đầu tư” – vì tin vào câu nói quen thuộc:

“Đất không sinh ra thêm, giá chỉ có tăng chứ không giảm.”

Nhưng thực tế, 2 năm sau, giá khu đất chỉ nhích lên vài chục triệu. Chi phí lãi, thuế, và các khoản phát sinh nhỏ cộng lại đã ăn hết lợi nhuận.

Đó là lúc tôi hiểu ra:

- Đầu tư đất không dành cho người thiếu dòng tiền.

- Nếu phải vay để mua, nghĩa là bạn đang mua bằng tiền tương lai, trong khi thu nhập hiện tại chưa chắc đã bảo đảm cho “hiện tại”.

- Đất có thể tăng, nhưng tài chính cá nhân thì giảm sút từng tháng – và đó mới là thứ thực sự ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống.

3. Mảnh đất “nằm im” và cuộc sống bị bó chặt

Sau 6 tháng đầu tiên, tôi từng nghĩ: “Chỉ cần cầm cự 2 năm thôi, chắc chắn lời”. Nhưng rồi một năm trôi qua, tôi nhận ra mảnh đất chẳng sinh lợi gì, còn tôi thì sống trong trạng thái thiếu thở.

- Tôi không dám mua gì, không dám nghỉ việc, cũng không dám ốm.

- Tôi bắt đầu ghi chép lại dòng tiền để hiểu mình đang mắc ở đâu.

Bảng dưới đây là bản chi tiêu thật của tôi vào thời điểm đó (năm 2023):

Khoảng cách âm 3 triệu/tháng khiến tôi phải rút dần tiền tiết kiệm, cho đến khi không còn quỹ dự phòng nào. Tôi mới nhận ra: mảnh đất đang “ăn” vào tương lai của mình.

4. Khi nào thì vay mua đất là hợp lý ở tuổi trung niên?

Sau khi “sống chung với nợ” một năm, tôi rút ra 3 nguyên tắc cơ bản mà bất cứ ai cũng nên cân nhắc trước khi vay:

1. Tỷ lệ vay không vượt 30% giá trị tài sản: Nếu đất 1 tỷ, bạn chỉ nên vay tối đa 300 triệu. Còn nếu phải vay hơn nửa, nghĩa là bạn chưa sẵn sàng.

2. Tiền trả nợ không vượt 40% thu nhập hàng tháng: Nếu vượt mức này, bạn sẽ luôn sống trong căng thẳng.

3. Đừng vay nếu đất chỉ để đầu tư: Khi không có dòng tiền thụ động, vay mua đất chẳng khác nào “đánh cược” bằng tiền ngủ không yên.

Một chuyên gia tài chính từng nói: “Mua đất là đầu tư dài hạn, nhưng nợ ngân hàng là áp lực ngắn hạn. Hai thứ này nếu chồng lên nhau, người ở giữa sẽ kiệt sức”.

5. Sau một năm mất ngủ, tôi đã chọn buông tay

Cuối cùng, tôi quyết định bán lại mảnh đất – gần như hòa vốn. Nhiều người bảo tôi “dại”, nhưng tôi thấy được tự do là lời lãi lớn nhất.

Khi không còn nợ, tôi mới có thể sống nhẹ đầu, chủ động tài chính trở lại. Tôi dành một phần tiền để gửi tiết kiệm định kỳ, phần nhỏ đầu tư vào chứng chỉ quỹ – nơi rủi ro thấp hơn, thanh khoản dễ hơn.

6. Kết luận: Ở tuổi trung niên, mua đất không khó – giữ bình yên mới khó

Tuổi 40–50 là giai đoạn quan trọng: đủ trưởng thành để mơ về tích sản, nhưng cũng dễ bị cuốn vào áp lực “phải có đất”. Nếu bạn đang cân nhắc vay để mua đất, hãy tự hỏi:

“Mình mua để sống tốt hơn, hay chỉ để chứng minh mình không thua ai?”.

Một mảnh đất có thể tăng giá, nhưng một năm mất ngủ thì không ai trả lại cho bạn được. Đôi khi, biết dừng đúng lúc chính là đầu tư khôn ngoan nhất.