Hiệp hội Chế biến và Xuất khẩu Thủy sản Việt Nam (VASEP) mới đây công bố báo cáo xu hướng xuất khẩu cá ngừ năm 2025, cho thấy thị trường toàn cầu đang bước vào giai đoạn chuyển mình mạnh mẽ.
Trong bối cảnh nhu cầu tiêu dùng duy trì ổn định, các yêu cầu về tính bền vững, nguồn gốc và chất lượng sản phẩm ngày càng khắt khe, buộc các quốc gia xuất-nhập khẩu phải điều chỉnh chiến lược để thích ứng với sự thay đổi nhanh chóng của chuỗi cung ứng thực phẩm thủy sản.
Theo VASEP, trong cuộc cạnh tranh mới của ngành cá ngừ toàn cầu, những quốc gia và doanh nghiệp đáp ứng được yêu cầu về bền vững, minh bạch và đa dạng hóa sản phẩm sẽ nắm lợi thế.
Ước tính năm 2025, tổng lượng nhập khẩu cá ngừ toàn cầu đạt 1,75-1,8 triệu tấn, trị giá hơn 9 tỷ USD, tăng nhẹ so với năm 2024. Giá cá nguyên liệu vẫn ở mức cao, trong khi sức mua từ các thị trường lớn như Mỹ, EU, Nhật Bản giữ đà ổn định.
Mỹ, Tây Ban Nha, Ý, Pháp, Anh và Nhật tiếp tục là các quốc gia dẫn đầu về nhập khẩu cá ngừ chế biến, chiếm hơn 55% tổng lượng nhập khẩu toàn cầu. Đáng chú ý, nhiều thị trường mới nổi như Ai Cập, Lebanon, Litva, Romania hay Lybia bắt đầu khởi sắc nhờ nhu cầu thực phẩm tiện lợi và giá cả cạnh tranh.
Bên cạnh yếu tố thị trường, biến động địa chính trị tại Trung Đông và các thay đổi trong chính sách thương mại, đặc biệt tại Mỹ, được dự báo sẽ ảnh hưởng lớn đến hoạt động xuất khẩu cá ngừ trong năm nay. Trong đó, việc tăng thuế nhập khẩu một số nhóm sản phẩm đang đẩy chi phí lên cao, buộc nhà xuất khẩu phải xoay chuyển linh hoạt.
Một điểm nổi bật của năm 2025 là sự chuyển dịch mạnh mẽ từ sản phẩm cá ngừ đóng hộp truyền thống sang các mặt hàng giá trị gia tăng như loin cá ngừ đông lạnh, sashimi-grade, sản phẩm ăn liền hoặc hút chân không. Các hệ thống bán lẻ lớn tại Mỹ, EU và Nhật đang tích cực mở rộng phân phối dòng sản phẩm này, bắt kịp thị hiếu tiêu dùng hiện đại và xu hướng ăn uống lành mạnh.
Thị trường cũng chứng kiến sự chuyển hướng từ nhập khẩu nguyên liệu thô sang các đơn hàng gia công sâu, với các quốc gia như Thái Lan, Việt Nam, Philippines và Indonesia giữ vai trò trung tâm cung ứng.
Châu Á tiếp tục là vùng trọng điểm, tuy nhiên, các nhà cung cấp đang đối mặt áp lực lớn để nâng cao tiêu chuẩn chất lượng, đảm bảo truy xuất nguồn gốc và tuân thủ các chứng nhận bền vững như MSC, Dolphin Safe, cũng như quy định nghiêm ngặt của EU và Mỹ.
Cạnh tranh cũng ngày càng gay gắt khi các quốc gia Nam Mỹ và Tây Phi như Ecuador, Ghana, Bờ Biển Ngà, tận dụng ưu đãi thuế để gia tăng hiện diện tại thị trường EU.
Theo VASEP, yêu cầu truy xuất nguồn gốc đã trở thành chuẩn mực mới.
Ngoài ra, rủi ro từ biến đổi khí hậu, sự thay đổi dòng hải lưu và di cư bất thường của đàn cá đang ảnh hưởng đến sản lượng đánh bắt tại các ngư trường lớn như Thái Bình Dương, Ấn Độ Dương. Hoạt động khai thác IUU (bất hợp pháp, không báo cáo và không theo quy định) vẫn là vấn đề nóng, khiến EU, Mỹ, Nhật Bản gia tăng giám sát, tạo áp lực buộc các quốc gia xuất khẩu phải minh bạch hóa chuỗi cung ứng.
Theo VASEP, yêu cầu truy xuất nguồn gốc đã trở thành chuẩn mực mới. Nhiều doanh nghiệp đang đầu tư vào công nghệ QR, blockchain và hệ thống truy vết theo thời gian thực từ tàu đánh bắt đến nhà máy và siêu thị. Các đối tác nhập khẩu cũng ưu tiên hợp tác với đội tàu đánh bắt bền vững, không dùng thiết bị dẫn dụ cá (FAD) hoặc khai thác thủ công nhằm củng cố lợi thế cạnh tranh.
VASEP nhận định, năm 2025 tuy không phải thời điểm bùng nổ về sản lượng, nhưng lại là bước ngoặt cấu trúc đối với thị trường cá ngừ toàn cầu. Những quốc gia và doanh nghiệp có thể đáp ứng được yêu cầu bền vững, minh bạch chuỗi cung và đa dạng hóa sản phẩm sẽ chiếm ưu thế trong cuộc cạnh tranh mới, nơi giá rẻ không còn là lợi thế duy nhất.
"Cá ngừ vẫn là mặt hàng chiến lược hàng tỷ USD, nhưng chỉ dành cho những ai dám thay đổi và đi trước xu thế", báo cáo của VASEP nhấn mạnh.