Đề nghị bắt buộc xe diesel sử dụng dung dịch khử NOx để giảm phát thải

Ô nhiễm Hà Nội cao gấp 6 lần ngưỡng WHO

Ngày 27/10, Tập đoàn Công nghiệp - Năng lượng Quốc gia Việt Nam (Petrovietnam), Tổng công ty Phân bón và Hóa chất Dầu khí - CTCP (PVFCCo) và Viện Dầu khí Việt Nam (VPI) đã phối hợp tổ chức Hội thảo khoa học “Giảm thiểu ô nhiễm từ khí thải phương tiện giao thông sử dụng động cơ diesel: Thực trạng và giải pháp tại các thành phố lớn ở Việt Nam”.

Phát biểu khai mạc hội thảo, Phó Tổng Giám đốc Petrovietnam Lê Xuân Huyên cho biết, theo các nghiên cứu gần đây, tình trạng ô nhiễm không khí, nhất là ô nhiễm bụi mịn, ô nhiễm khí thải NOx tại các đô thị lớn như Thành phố Hồ Chí Minh, Hà Nội rất nghiêm trọng, mà một trong các nguyên nhân chủ yếu đến từ các phương tiện giao thông.

Ông chỉ ra công bố mới đây của Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) cho thấy, mức ô nhiễm không khí của Hà Nội cao gấp 5-6 lần mức cho phép tại một số khu vực nhất định, làm ảnh hưởng tới an toàn sức khoẻ. Vì vậy, việc giảm NOx - khí thải thúc đẩy sự hình thành bụi mịn nhân tố bụi mịn từ các phương tiện giao thông động cơ diesel là cấp bách.

Tại đây, ông Lê Hoài Nam - Phó Cục trưởng Cục Môi trường (Bộ Nông nghiệp và Môi trường) cho biết để ứng phó với tình trạng trên, Việt Nam đã ban hành hàng loạt chính sách và văn bản quy phạm pháp luật nhằm siết chặt kiểm soát khí thải từ phương tiện giao thông cũng như các nguồn phát thải khác.

Tuy nhiên, ông Nam cũng đánh giá hiện các quy định mức phát thải đối với phương tiện ô tô tham gia giao thông tại Việt Nam vẫn còn lỏng lẻo so với nhiều nước trong khu vực và thế giới.

Vì vậy, nhằm quy định rõ giới hạn các thông số khí thải đối với ô tô tham gia giao thông đường bộ để tăng cường kiểm soát ô nhiễm không khí và bảo vệ môi trường, Bộ Nông nghiệp và Môi trường mới đây đã ban hành Thông tư số 06/2025 kèm theo Quy chuẩn kỹ thuật quốc gia QCVN 85:2025 về khí thải đối với ô tô tham gia giao thông đường bộ.

Theo đó, Thông tư này đưa ra 5 mức phát thải, tăng thêm 1 mức phát thải so với quy định trước đây. Bộ Nông nghiệp và Môi trường cũng đã trình Thủ tướng Chính phủ lộ trình áp dụng QCVN, nếu được thông qua phương tiện giao thông tuỳ thuộc vào thời gian sản xuất sẽ phải áp dụng tiêu chuẩn cao nhất ở mức 5 mức 6 và sẽ nghiêm ngặt hơn.

Hướng đi cho Việt Nam

Tại đây, TS. Nguyễn Hữu Lương - Viện Dầu khí Việt Nam (VPI) đã chia sẻ kinh nghiệm từ các quốc gia trong việc kiểm soát khí thải giao thông.

Theo đó, London áp dụng các vùng phát thải thấp và cực thấp, giúp giảm 44% NOx, 29% PM2.5 và khuyến khích người dân chuyển sang phương tiện công cộng. Bắc Kinh kết hợp hạn chế biển số, tiêu chuẩn khí thải nghiêm ngặt và đầu tư lớn cho metro, qua đó giảm 66% bụi mịn sau 10 năm.

Singapore kiểm soát số lượng xe bằng hạn ngạch và thu phí điện tử, hướng tới loại bỏ xe xăng dầu vào năm 2030. Các mô hình này cho thấy, chính sách quyết liệt và công nghệ sạch là chìa khóa giảm ô nhiễm đô thị.

Trong lộ trình hướng tới mục tiêu Net Zero 2050, kiểm soát khí thải từ phương tiện giao thông, đặc biệt là xe diesel, là nhiệm vụ cấp bách. Một trong những giải pháp hiệu quả được áp dụng toàn cầu là dung dịch xử lý khí thải NOx – DEF (AdBlue).

Theo ThS. Trần Vĩnh Lộc - Phó Giám đốc Trung tâm Nghiên cứu và Ứng dụng PVFCCo, DEF là hỗn hợp 32,5% ure tinh khiết và 67,5% nước khử khoáng, được phun vào khí thải nóng để chuyển hóa NOx thành nitơ và nước. Hệ thống xúc tác SCR giúp loại bỏ tới 90% NOx, tiết kiệm nhiên liệu 3–6% và kéo dài tuổi thọ động cơ.

Tuy nhiên, nếu sử dụng DEF kém chất lượng, động cơ có thể giảm công suất, hư hỏng bộ xúc tác và không đạt tiêu chuẩn khí thải. Hiện Việt Nam đã áp dụng tiêu chuẩn khí thải mức 5 cho xe ô tô mới, song vẫn chưa có TCVN riêng cho dung dịch xử lý NOx, trong khi nhu cầu DEF dự kiến đạt 10.000–12.000 tấn mỗi năm.

Theo đó, PVFCCo là đơn vị tiên phong sản xuất dung dịch “DEF Phú Mỹ Xanh” đạt chuẩn ISO 22241 – sản phẩm duy nhất tại Việt Nam được sản xuất trực tiếp từ ure lỏng của Nhà máy Đạm Phú Mỹ, giúp kiểm soát tạp chất và chất lượng ổn định.

Theo ông Lộc, Việt Nam cần sớm ban hành tiêu chuẩn quốc gia, hỗ trợ doanh nghiệp và tăng cường chế tài xử phạt để thúc đẩy sử dụng DEF, góp phần giảm phát thải, cải thiện chất lượng không khí và thực hiện cam kết phát thải ròng bằng 0.

Đề xuất giải pháp giảm khí thải, đại diện Hiệp hội Xăng Dầu Việt Nam cho biết đã có văn bản báo cáo Thủ tướng Chính phủ đề xuất lộ trình thực hiện tiêu chuẩn diesel tiêu chuẩn Euro V. Tuy nhiên trên thực tế, diesel V mới chỉ được phân phối ở 2.400 cửa hàng tại các khu trung tâm, ít được phân phối tại các vùng sau vùng xa. Thêm vào đó, chênh lệch giá giữa diesel V và diesel II lên tới hơn 400 đồng/lít nên việc tiêu thụ sản phẩm đạt chuẩn Euro V cũng khó khăn.

Vì vậy, Hiệp hội Xăng Dầu Việt Nam đề nghị tăng cường truyền thông với sự tham gia của các nhà khoa học để chủ phương tiện giao thông động cơ diesel bắt buộc phải sử dụng dung dịch DEF khử NOx để giảm khí thải.

Bên cạnh đó, cơ quan quản lý như cơ quan đăng kiểm phải vào cuộc tích cực trong kiểm soát khí thải phương tiện, nhất là xe động cơ diesel, đại diện Hiệp hội Xăng Dầu Việt Nam kiến nghị.