Dân ngóng hỗ trợ
Chỉ còn hơn nửa năm, Hà Nội sẽ cấm xe máy xăng theo giờ ở khu vực vành đai 1 (gồm 9 phường) và lộ trình mở rộng dần vùng cấm các năm tiếp theo. Người dân sinh sống, làm việc ở vành đai 1 đang trăn trở việc chuyển đổi phương tiện.
Hà Nội sẽ cấm xe máy xăng vào khu vực vành đai 1 từ ngày 1/7/2026. Ảnh Như Ý
Anh Phạm Hải, sinh sống tại khu vực đường Quán Thánh, phường Ba Đình, cho biết, gia đình có 3 thế hệ có 3 xe máy chạy xăng. Anh Hải băn khoăn, nếu phải đổi xe điện, chưa biết nguồn tài chính từ đâu để mua xe mới. Ba chiếc xe máy xăng không biết chuyển đi đâu, trong khi đầu mối thu mua đưa ra mức giá quá thấp.
“Từ hôm nghe tin cấm xe máy xăng, cả nhà tôi lo lắng. Với đặc thù công việc di chuyển nhiều, không tiện bến xe buýt nên chắc chắn chúng tôi phải sử dụng xe máy điện. Tiền mua 3 chiếc xe máy điện là cả bài toán, giá thấp nhất cũng 20 triệu đồng/chiếc. Điều khiến chúng tôi lo ngại nhất là mỗi tối, 3 cái xe điện để trong nhà. Khu vực nhà ở này chật chội, ngõ thấp, hệ thống điện chằng chịt, cũ kỹ lắm, không biết có chịu nổi không. Nguy cơ cháy nổ luôn rình rập”, anh Hải nói.
Lo lắng của anh Hải cũng là nỗi lo chung của người dân sinh sống tại khu vực vành đai 1. Các gia đình thường sở hữu ít nhất 2 chiếc xe máy, hộ đông người có thể có tới 4 chiếc. Vợ chồng chị Lê Thu Lan (Long Biên, Hà Nội) làm việc trong khu vực vành đai 1. Trước chính sách cấm xe máy xăng, vợ chồng chị Lan tính đến việc đi xe buýt, tuy nhiên, để vào văn phòng công ty, phải đi 3 chuyến.
Về phương án mua xe máy điện, chị Lan cho biết, hầm để xe chung cư thiết kế với số lượng ổ cắm sạc cho khoảng 100 xe máy điện, trong khi tòa nhà có hơn 1.500 hộ dân sinh sống.
“Chung cư gia đình tôi có nhiều người làm việc ở khu vực vành đai 1. Việc đổi sang xe điện gây khó ở việc sạc điện. Tôi nghe nói, cơ quan chức năng hỗ trợ 5 triệu đồng/người để mua xe điện. Mức hỗ trợ này còn thấp. Người thu nhập thấp như chúng tôi mong ngóng chính sách hỗ trợ nhiều hơn nữa”, chị Lan kiến nghị.
Theo tìm hiểu của phóng viên Tiền Phong, Hà Nội có khoảng 6,9 triệu xe máy, trong đó riêng vành đai 1 có khoảng 450.000 chiếc. Chia sẻ tại tọa đàm về bảo vệ môi trường vào tháng 7/2025, đại diện UBND TP Hà Nội cho biết, nghiên cứu cho thấy xe máy xăng chiếm 60% nguồn gây ô nhiễm không khí tại Hà Nội. Khoảng 70% phương tiện là xe cũ, khó kiểm soát khí thải.
Theo Nghị quyết Quy định vùng phát thải thấp, Hà Nội cấm mô tô, xe gắn máy hoạt động kinh doanh trên nền tảng phần mềm ứng dụng hỗ trợ kết nối vận tải lưu thông; cấm mô tô, xe gắn máy khác lưu thông theo khung giờ/thời điểm hoặc khu vực; hạn chế, tiến tới cấm ô tô không đáp ứng quy chuẩn khí thải mức 4 lưu thông vào vùng phát thải thấp theo khung giờ/thời điểm hoặc khu vực. Từ ngày 1/7/2026, vùng phát thải thấp thí điểm tại một số khu vực trong vành đai 1 (gồm 9 phường Hai Bà Trưng, Cửa Nam, Hoàn Kiếm, Ô Chợ Dừa, Văn Miếu - Quốc Tử Giám, Ba Đình, Giảng Võ, Ngọc Hà, Tây Hồ).
Hạ tầng, tổ chức giao thông
Trao đổi với phóng viên Tiền Phong, bà Bùi Thị An, Viện trưởng Viện Tài nguyên, môi trường và Phát triển cộng đồng, cho rằng, giải pháp đầu tiên của Hà Nội là cần thay thế xe máy cũ nát, quá niên hạn và hỗ trợ người dân. Thành phố cần tăng hạ tầng xanh như: tăng số lượng trạm sạc, đổi pin; tăng phương tiện công cộng và chuyển sang nhiên liệu sạch. Các giải pháp này góp phần giúp người dân sinh sống và làm việc ở vùng phát thải thấp chuyển đổi. Với người đến làm việc tại khu vực phát thải thấp, dự kiến có khu vực gửi phương tiện và phương tiện trung chuyển để không ảnh hưởng tới công việc.
“Việc xây dựng vùng phát thải thấp, cấm xe máy cũ nát là điều cần thiết. Vấn đề hiện nay là giải bài toán lộ trình thế nào, hỗ trợ thế nào để người dân Hà Nội không bị xáo trộn khi thay đổi phương tiện giao thông. Hà Nội cần rà soát hạ tầng xanh như vị trí đặt trạm đổi, sạc pin, cần bổ sung để khi vùng phát thải thấp có hiệu lực sẽ sẵn sàng đáp ứng”, bà An nói.
Theo bà An, không chỉ hỗ trợ tiền, cơ quan chức năng tại Hà Nội cần hướng dẫn để người dân mua xe máy điện có tuổi thọ cao. Xe máy với người dân Hà Nội là phương tiện mưu sinh, đi làm, đưa con đi học. Giải pháp hỗ trợ phải phù hợp, theo lộ trình với từng nhóm đối tượng khác nhau, có thể hỗ trợ mức cao với gia đình khó khăn.
VinFast tổ chức chương trình đổi xe xăng lấy xe điện; người dân mang theo xe máy xăng đã qua sử dụng để được định giá tại chỗ. Nếu đồng ý đổi sang xe điện VinFast, người dùng sẽ được trừ thẳng giá trị xe cũ vào giá xe mới. Để hỗ trợ người dân, chủ xe máy được sạc miễn phí tại trạm sạc công cộng tới hết tháng 5/2026.
Chuẩn bị cho lộ trình chuyển đổi, nhiều doanh nghiệp cung cấp phương tiện, trạm sạc, đổi pin bắt đầu mở rộng. Trao đổi với phóng viên Tiền Phong, TS Nguyễn Hữu Phước Nguyên, Tổng Giám đốc Công ty Cổ phần Phương tiện thông minh Selex, cho biết đang tích cực chuẩn bị nguồn lực đầu tư, tìm địa điểm lắp đặt trạm đổi pin.
Theo TS Nguyên, nhu cầu tìm hiểu xe điện của người dân cũng tăng dần. Để phục vụ nhu cầu chuyển đổi phương tiện, ngoài sản phẩm xe điện vận chuyển hàng kết hợp với doanh nghiệp giao nhận, dự kiến đầu năm 2026, đơn vị này sẽ cung cấp sản phẩm xe điện cá nhân.
Đầu tháng 12, Công ty Cổ phần Vận tải số Trí Nam (TNG) thí điểm xe điện 2 bánh tại khu vực vành đai 1 của Hà Nội. Trước mắt, doanh nghiệp bố trí 500 xe tại 130 điểm trạm đã được cấp phép. Đây là loại hình xe đạp điện công cộng thiết kế pin tháo rời, có thể sạc, đổi ở trạm sạc công cộng, người sử dụng không phải mang xe về nhà sạc. Mỗi lần sạc, đổi pin, xe chạy được 90 km, tốc độ tối đa là 25km/h, sức chở tối đa 130 kg, xe có giá để đồ ở phía trước. Khi hết pin, người dùng đạp xe như xe đạp thông thường.
Kinh nghiệm lưu thông thông minh từ châu Âu
Ðối tác công nghệ châu Âu có thể giúp Việt Nam thí điểm khu vực lưu thông thông minh, với đề xuất tích hợp giao thông công cộng, xe điện và quản lý giao thông dựa trên dữ liệu để tạo ra những thành phố sạch hơn, an toàn và đáng sống hơn.
Hiệp hội Doanh nghiệp châu Âu tại Việt Nam (Eurocham) cho biết, việc thúc đẩy giao thông sạch có quá trình chuyển đổi phức tạp và diễn ra từng bước. Ðầu tiên, thúc đẩy xe hybrid cắm sạc như cầu nối hướng tới điện khí hóa hoàn toàn, xây dựng khối lượng thị trường ban đầu, củng cố niềm tin của nhà đầu tư và cho phép triển khai cơ sở hạ tầng sạc xe điện một cách suôn sẻ hơn.
Quá trình chuyển đổi của Việt Nam sang xe điện (EV) vẫn đối mặt nhiều thách thức. Cụ thể, Việt Nam thiếu quy định và hỗ trợ tài chính cản trở sự phát triển của mạng lưới sạc EV. Quy định hạn chế về vận hành trạm sạc, an toàn và biểu giá điện tạo ra sự không chắc chắn cho doanh nghiệp và người tiêu dùng. Việc chuyển đổi sang xe điện sẽ tạo ra gánh nặng tài chính cho người dân, đặc biệt nhóm thu nhập thấp.
Từ thực tế trên, Eurocham khuyến nghị cho phép lộ trình chuyển đổi kép gồm: xe máy điện hoặc xe máy chạy xăng sạch (nhiên liệu sinh học EURO4, E10, kiểm soát chặt chẽ hơn đối với các phương tiện cũ). Việt Nam có thể đầu tư vào công nghệ EURO4, để cắt giảm 50% lượng khí thải từ năm 2027.
"Cơ quan chức năng cần ưu tiên cơ sở hạ tầng sạc, mở rộng lưới điện, tiêu chuẩn hóa pin và phát triển hệ thống tái chế. Cách tiếp cận này sẽ giảm lượng khí thải trong khi vẫn duy trì sự ổn định xã hội và tăng trưởng bền vững", Eurocham đề xuất.
Quỳnh Nga