Là kỹ sư xây dựng, sở hữu mức thu nhập tính bằng hàng ngàn đô mỗi tháng - điều mà nhiều người xem là “giấc mơ an toàn” nhưng anh Lê Anh (Thanh Hóa) lại mang trong lòng một nỗi day dứt không nguôi: nỗi lo về nghề làm nước mắm truyền thống quê nhà đang lặng lẽ lụi dần dưới sức ép thị trường hiện đại.
Tuổi thơ của anh gắn chặt với vùng biển mặn mòi, cũng là nơi nước mắm thấm vào ký ức anh, “ngấm vào từng tế bào cơ thể”, trở thành một phần không thể tách rời. Lớn lên, chứng kiến sự thay đổi của thời cuộc: con người ngày càng quen với những sản phẩm “nhanh - gọn - tiện”. Nước mắm công nghiệp chiếm đến 80%, thậm chí 90% thị phần, khiến nước mắm truyền thống bị đẩy vào thế chông chênh. Người tiêu dùng dường như không còn đủ kiên nhẫn để chờ “vị ngọt đến sau vị mặn”, không còn mấy ai thực sự cảm nhận được chiều sâu văn hoá của loại nước chấm đã nuôi dưỡng bao thế hệ người Việt. Cả một làng nghề rơi vào cảnh bấp bênh. Những người trẻ lần lượt rời đi, không mấy ai còn muốn nối nghiệp gia đình. Nghề truyền thống đối diện muôn vàn thử thách: từ quy trình sản xuất kỳ công, đến thị hiếu thay đổi nhanh chóng, rồi đến bài toán thị trường và chiến lược tiếp cận khách hàng. Có những giai đoạn, nghề gần như kiệt quệ, đứng bên bờ biến mất.
Chứng kiến tất cả, anh Lê Anh không thể đứng ngoài. Anh quyết định từ bỏ nghề kỹ sư, rời bỏ mức thu nhập ổn định bằng USD, mạnh dạn vay mượn vốn liếng để quay về quê khởi nghiệp với nước mắm truyền thống - một lựa chọn chẳng mấy người dám làm trong bối cảnh đầy rủi ro ấy. Với anh, nước mắm không chỉ đơn thuần là một sản phẩm hữu hình đặt trên mâm cơm. Nó là kết tinh của thời gian, của biển cả, của văn hoá cha ông.
Và thế là, ở một góc làng nhỏ ven biển Thanh Hóa, một nhà máy sản xuất nước mắm gia truyền “mọc” lên, sau này nổi tiếng với thương hiệu “Lê Gia”. Không hào nhoáng, không ồn ào, nhưng chứa đựng trong đó biết bao khát vọng, hoài bão gìn giữ một nghề truyền thống đang thu hẹp dần. Nhà máy ấy nhỏ, nhưng là nơi anh gửi gắm mơ ước. Nó là “phần nối dài” của ký ức tuổi thơ, là biểu tượng của sự kiên định trước làn sóng hiện đại hoá, và là minh chứng rằng những giá trị truyền thống - nếu được giữ gìn bằng trái tim đủ nóng hoàn toàn có thể bước ra khỏi vùng lãnh thổ Việt Nam, tự tin chinh phục những thị trường lớn hơn.
01. Đơn giản vì tôi yêu nước mắm, không yêu không làm được, đừng chỉ nghĩ làm vì tiền
Chỉ trong vài năm trở lại đây, Lê Gia đã mở rộng nhà máy nước mắm - một hành trình tưởng như ngắn ngủi khi nhìn từ bên ngoài, nhưng thực tế lại chất đầy những nỗi gian nan mà chỉ người trong cuộc mới hiểu thấu.
Để có thể đứng vững trên mảnh đất quê hương, nhà máy ấy đã phải trải qua một quá trình xin thủ tục kéo dài tưởng chừng vô tận. Anh Lê Anh kể lại: việc đề xuất dự án, bổ sung quy hoạch, hoàn thiện hồ sơ… mất gần 5 năm mới được phê duyệt. Hơn 4 lần hồ sơ bị từ chối - con số đủ khiến bất kỳ ai nản lòng. Nhưng anh Lê Anh thì không. Anh chia sẻ: “Nếu làm kinh doanh chỉ để hiệu quả tài chính, người ta đã đi đầu tư bất động sản. Sinh lời nhanh, ít đau đầu, không phải nghĩ ngợi nhiều.”
Có lẽ chính sự bền bỉ “làm thật đến cùng”, tinh thần không bỏ cuộc dù bị từ chối hết lần này đến lần khác, đã khiến lãnh đạo địa phương nhận ra khát vọng lớn của anh. Và rồi, sau tất cả, nhà máy ấy cũng được phê duyệt.
Ngoài ra, một trong những dấu mốc đáng tự hào khác của Lê Gia và cũng là minh chứng rõ nhất cho tinh thần “làm thật đến cùng” chính là việc đưa được sản phẩm nước mắm và mắm tôm Việt Nam chinh phục những thị trường được xem là khó tính bậc nhất thế giới. Nhật Bản là quốc gia đầu tiên Lê Gia xuất khẩu sản phẩm sang, và với anh Lê Anh, đây không chỉ là một thị trường mà là một “cánh cửa vàng”. Bởi anh tin rằng: “Nếu đã vào được Nhật rồi thì thị trường nào cũng có thể thành công”.
Anh nhớ lại bước ngoặt quan trọng tại một hội chợ triển lãm quốc tế. Khi ấy, anh tìm mọi cách mời được đối tác Nhật về thăm nhà máy. Một lời mời tưởng như đơn giản, nhưng đằng sau đó là cả quyết tâm đưa nước mắm truyền thống Việt Nam bước lên bản đồ thế giới. Nhưng có nhà máy chưa phải là tất cả. Để xuất khẩu vào Nhật, hồ sơ kiểm định, thủ tục chất lượng, tiêu chuẩn vệ sinh an toàn… đều phải được chuẩn bị tỉ mỉ theo chuẩn quốc tế. Chỉ riêng quy trình làm hồ sơ đã tiêu tốn cả trăm triệu đồng, chưa kể hàng chục loại kiểm nghiệm liên quan.
Và điều thú vị là, sản phẩm đầu tiên được xuất khẩu sang Nhật không phải nước mắm, mà là… mắm tôm. Đơn hàng đầu tiên được xuất đi chỉ vỏn vẹn… vài thùng sau gần 2 năm. Thế nhưng, đó không phải là một thương vụ màu hồng. Trừ hết chi phí thông quan, logistics, vận chuyển, kiểm định… thì đây là một thương vụ lỗ nặng. Nhưng đó là cách duy nhất để gieo một hạt giống đủ khỏe, để sau này thành cây lớn.
“Biết là đơn nhỏ nhưng vẫn làm, vì nếu không làm sẽ không có đơn lớn về sau. Tôi xác định rõ: phải đi đường dài, đi một cách bài bản” - CEO Lê Gia khẳng định.
Sau 8 năm khởi nghiệp, gia tài và cũng là niềm tự hào lớn nhất của Lê Gia chính là những sản phẩm chất lượng, được khách hàng ưa chuộng. Bằng sự tận tâm và cách làm sáng tạo, hiện nay các sản phẩm của Lê Gia (nước mắm, các loại mắm, gia vị thực phẩm tự nhiên từ hải sản, gia vị ăn dặm cho bé) đã có mặt tại hầu hết các hệ thống siêu thị trên cả nước và có mặt trên 10 quốc gia và vùng lãnh thổ (Mỹ, Nhật Bản, Hàn Quốc, Nam Phi, Panama, Australia (Úc), New Zealand, Singapore..)
Tính đến hết tháng 8/2025, trong số 126 sản phẩm được công nhận OCOP 5 sao Quốc gia, Lê Gia có 2 sản phẩm (là nước mắm và mắm tôm) và là chủ thể 5 sao quốc gia duy nhất của tỉnh Thanh Hóa. Ngoài ra công ty còn có 1 sản phẩm OCOP 4 sao (mắm tép) và 1 sản phẩm OCOP 3 sao (ruốc tôm sú).
02. Kinh doanh tử tế, tận tâm mới có thể đi đường dài, bền vững trường tồn
Ở Lê Gia, mỗi thành viên được CEO truyền cho một tinh thần xuyên suốt như sợi chỉ đỏ dẫn lối: Cốt lõi của kinh doanh không nằm ở những bảng thống kê cuối kỳ, mà nằm ở khả năng trao đi giá trị. Doanh lợi chỉ là kết quả tất yếu sau khi doanh nghiệp đã bền bỉ trao gửi những giá trị đích thực cho khách hàng mục tiêu và cho cộng đồng mà mình phục vụ.
Nhìn ra thế giới, muôn vàn khái niệm như tăng trưởng xanh, SIB, CSR, ESG, hay mô hình “kinh doanh bao trùm” (Inclusive Business – IB) đang trở thành xu thế. Tất cả đều chung một tinh thần: kinh doanh phải gắn liền với trách nhiệm xã hội. Chính vì thế, bộ máy Lê Gia sẽ có bốn trụ cột phát triển: Định hướng – mô hình công ty; Hệ thống quản trị vận hành; Lãnh đạo và văn hóa doanh nghiệp; và Đội ngũ hiệp đồng. Giữa bốn trụ cột ấy, có một yếu tố mà anh Lê Anh luôn xem là điểm tựa lớn nhất: con người. Anh nhấn mạnh rằng đó mới chính là “vũ khí cạnh tranh” căn cốt và bền bỉ nhất.
“Với tôi, tăng trưởng bền vững là khi doanh nghiệp lớn lên mà vẫn giữ được chất, bản sắc của mình. Là khi mỗi bước phát triển không chỉ mang lại doanh thu, mà còn tạo ra giá trị cho con người, cho cộng đồng, cho môi trường”, anh chia sẻ. Nhờ vậy, tỷ lệ khách hàng trung thành/ quay lại hay độ yêu mến của thương hiệu khá cao.
Tôn chỉ hoạt động của Lê Gia luôn đề cao chữ tín. Chữ tín luôn là cơ sở thiết lập, duy trì và phát triển mọi mối quan hệ. Bài học về chữ tín không chỉ là biểu hiện của một triết lý kinh doanh bền vững mà sâu xa hơn còn là nhân cách của mỗi con người. Có như vậy, khách hàng, đối tác mới tin tưởng và sử dụng sản phẩm Lê Gia; cấp trên mới tin tưởng giao việc cho cấp dưới; đồng nghiệp mới tin cậy hợp tác và cùng nhau làm việc.
Một điều đặc biệt, dù kinh doanh trong lĩnh vực sản xuất truyền thống, nhưng anh Lê Anh luôn cố gắng bắt kịp xu hướng thị trường để tăng tốc phát triển. Thay vì bó mình trong khuôn khổ “xưa cũ”, anh mạnh dạn đưa công nghệ mới, thương mại điện tử, AI, vào từng mắt xích của dây chuyền vận hành và quản trị nhân sự. Anh quan niệm: làm sản phẩm truyền thống không có nghĩa là cổ lỗ sĩ, mà phải biết thích nghi với nhịp sống hiện đại, từ bao bì tinh tế, truyền thông chỉn chu đến cách tiếp cận khách hàng ngày càng chuyên nghiệp hơn.
“Quan điểm của tôi về chuyển đổi số là áp dụng công nghệ để tăng sự hài lòng trải nghiệm khách hàng và tăng hiệu quả trong quá trình quản trị nội bộ, tiết giảm được chi phí. Công nghệ là một phần công cụ hỗ trợ trong công việc, chứ không thể quên đi yếu tố con người, yếu tố cá nhân hóa,” CEO Lê Gia nhấn mạnh.
Không chỉ vậy, anh Lê Anh còn sáng tạo khi quyết định biến nhà máy sản xuất thành mô hình du lịch trải nghiệm độc đáo. Du khách đến đây không chỉ được tận mắt nhìn thấy quy trình ủ mắm công phu, mà còn được nghe những câu chuyện sống động về đời sống ngư dân – những lát cắt mặn mòi của biển, của nắng gió, của con người miền duyên hải.
Nhìn lại chặng đường đã đi qua, điều khiến ông chủ Lê Gia xúc động nhất không phải những con số tăng trưởng lạnh lùng trên báo cáo, mà là những khoảnh khắc rất đời, rất bình dị: bắt gặp sản phẩm do chính mình và đội ngũ tạo ra nằm ngay ngắn trên kệ siêu thị; nhìn thấy chai nước mắm mang tên Lê Gia xuất hiện trong gian bếp của một gia đình nào đó; hay đôi khi, chỉ cần thấy bạn bè chia sẻ một bài đăng có gắn thẻ mình, trái tim anh đã ấm lên như vừa nhận được một món quà quý. Niềm vui ấy giản dị mà sâu sắc, một niềm hạnh phúc lặng lẽ chỉ những người làm nghề sản xuất mới có thể thấu hiểu.
Anh mỉm cười nói: “Tôi nghĩ đó là niềm vui bình dị của những người làm sản xuất mà những ông chủ tập đoàn nghìn tỷ trong lĩnh vực khác không có được”.
Bởi vậy, dù Lê Gia có lớn mạnh đến đâu, dù thương hiệu ngày càng được biết đến nhiều hơn, anh Lê Anh vẫn giữ cho mình sự khiêm nhường rất riêng, một bản sắc không trộn lẫn. Anh nhắn nhủ một cách chân thành: “Xin mọi người đừng gọi tôi là CEO. Hãy gọi tôi là ‘bần ngư’”.