Gia tăng hút thuốc lá điện tử ở trẻ em
Chiều 1/12, Cục Báo chí (Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch) tổ chức Hội thảo cung cấp thông tin về tăng cường thực thi Nghị quyết của Quốc hội về quy định cấm thuốc lá điện tử và thuốc lá nung nóng.
Tại đây, ông Đặng Khắc Lợi - Phó Cục trưởng Cục Báo chí nhấn mạnh, thuốc lá là một trong những nguyên nhân chính gây ra các bệnh không lây nhiễm, cướp đi hàng triệu sinh mạng mỗi năm trên toàn cầu.
Các hợp chất độc hại như nicotine và hàng trăm chất gây ung thư đã được chứng minh là tác nhân trực tiếp dẫn đến ung thư, bệnh tim mạch, bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính và nhiều hệ lụy sức khỏe khác.
"Đáng lo ngại, bên cạnh thuốc lá truyền thống, các sản phẩm thuốc lá điện tử và thuốc lá nung nóng, dù được quảng cáo là "ít hại hơn", thực tế vẫn chứa nhiều hóa chất độc hại và có khả năng gây nghiện cao. Nhiều nghiên cứu chỉ ra rằng, việc sử dụng các sản phẩm này ảnh hưởng tiêu cực đến não bộ và hệ thần kinh, đặc biệt ở lứa tuổi thanh thiếu niên, khi não chưa phát triển hoàn thiện", ông Lợi cho hay.
ThS. Đặng Khắc Lợi - Phó Cục trưởng Cục Báo chí phát biểu khai mạc.
Tại Việt Nam, tình trạng sử dụng thuốc lá điện tử và thuốc lá nung nóng đang gia tăng nhanh chóng. Theo báo cáo của Bộ Y tế, tỉ lệ sử dụng thuốc lá điện tử trong học sinh 13-17 tuổi đã tăng từ 2,6% năm 2019 lên 8,2% năm 2023, trong đó nhóm 13-15 tuổi tăng hơn gấp đôi, từ 3,5% năm 2022 lên 8% năm 2023, phản ánh mức độ nguy hại và tốc độ lan rộng của sản phẩm này trong giới trẻ.
Trước thực trạng này, tại Kỳ họp thứ 8, Quốc hội khóa XV, ngày 30/11/2024, Quốc hội đã thông qua Nghị quyết số 173/2024/QH15, quy định cấm sản xuất, kinh doanh, nhập khẩu, chứa chấp, vận chuyển và sử dụng thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng từ năm 2025 nhằm bảo đảm sức khỏe cộng đồng, trật tự và an toàn xã hội.
Ông Lợi khẳng định đây là quyết sách mạnh mẽ, cần thiết để bảo vệ thế hệ trẻ, đồng thời nhấn mạnh vai trò quan trọng của báo chí trong việc cung cấp thông tin chính xác, khoa học về tác hại của các sản phẩm này, phản ánh tình hình vi phạm và chiêu trò quảng cáo trái phép, đồng thời tuyên truyền quy định pháp luật, góp phần tạo đồng thuận xã hội và củng cố ý thức chấp hành của người dân.
Tuy nhiên, thách thức vẫn rất lớn khi thuốc lá điện tử và thuốc lá nung nóng được "ngụy trang" dưới nhiều hình thức công nghệ mới, hấp dẫn về hình thức, mùi vị, lan truyền mạnh mẽ trên mạng xã hội với nhiều thông tin sai lệch như "ít hại hơn", "sản phẩm công nghệ" hay "xu hướng dành cho giới trẻ".
Cần cấm tuyệt đối thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng
Tại hội thảo, TS.BS. Nguyễn Trung Nguyên – Giám đốc Trung tâm Chống độc, Bệnh viện Bạch Mai cảnh báo, thuốc lá gây ra 28 nhóm bệnh khác nhau, nổi bật là ung thư phổi, trong đó 96,8% người mắc ung thư phổi là người hút thuốc lá, các bệnh tim mạch, hô hấp, viêm đường hô hấp và bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính, đồng thời ảnh hưởng đến sức khỏe sinh sản và sinh dục ở cả hai giới.
Ông Nguyên nhấn mạnh, mỗi năm có khoảng 70.000 người Việt Nam tử vong vì các bệnh liên quan đến thuốc lá.
TS.BS. Nguyễn Trung Nguyên – Giám đốc Trung tâm Chống độc, Bệnh viện Bạch Mai chia sẻ tại hội thảo.
Nói về thuốc lá điện tử, ông Nguyên nhấn mạnh thành phần hóa chất và ma túy trong thuốc lá điện tử phức tạp hơn nhiều so với thuốc lá truyền thống.
"Nghiên cứu cho thấy, cứ một người bỏ được thuốc lá nhờ sử dụng vape thì có đến 80 trẻ vị thành niên nghiện nicotine, đồng thời xuất hiện nhiều trường hợp ngộ độc cấp tính ảnh hưởng đến tim mạch, hô hấp, tiêu hóa, não và mắt, bên cạnh đó là nguy cơ ung thư", ông Nguyên nói.
Ông Nguyên cho rằng khí NO₂, thuốc lá nung nóng và các loại thuốc lá mới khác cũng đều gây hại cho sức khỏe, việc lạm dụng và nghiện các hóa chất tổng hợp kéo theo nhiều bệnh lý mới và tạo gánh nặng lớn cho hệ thống y tế.
Từ thực tế đó, ông đề xuất cần cấm hoàn toàn các sản phẩm này tại Việt Nam, bao gồm sản xuất, kinh doanh, vận chuyển, tàng trữ và sử dụng khí NO₂ cho mục đích giải trí. Ông cho rằng đây là thời điểm vàng, là bước ngoặt để đưa quy định cấm vào Luật Đầu tư sửa đổi năm 2025.
Đồng ý quan điểm trên, TS Angela Pratt - Trưởng Đại diện Tổ chức Y tế thế giới (WHO) tại Việt Nam chia sẻ, kể từ khi Quốc hội bỏ phiếu thông qua lệnh cấm cách đây một năm, Việt Nam đã được cộng đồng quốc tế ghi nhận về vai trò tiên phong trong việc cấm các sản phẩm thuốc lá điện tử và thuốc lá nung nóng. Đây là quyết định có ý nghĩa rất lớn đối với sức khỏe cộng đồng, đặc biệt là trong việc bảo vệ sức khỏe và tương lai của thế hệ trẻ.
WHO dẫn nguồn từ Trung tâm Chống độc, Bệnh viện Bạch Mai, cho biết số ca cấp cứu liên quan sử dụng các sản phẩm này, đặc biệt ở giới trẻ, đã giảm gần 70% trong 10 tháng sau khi lệnh cấm được ban hành, so với cùng kỳ giai đoạn trước đó.
WHO tại Việt Nam khẳng định, nhờ lệnh cấm mạnh mẽ được Quốc hội ban hành, hoạt động quảng cáo cho các sản phẩm này bởi những người nổi tiếng, những người có sức ảnh hưởng dường như đã chấm dứt.
Hội thảo cung cấp thông tin về tăng cường thực thi Nghị quyết của Quốc hội về quy định cấm thuốc lá điện tử và thuốc lá nung nóng.
Để đảm bảo lệnh cấm của Quốc hội tiếp tục được thực thi hiệu quả, WHO khuyến nghị đưa kinh doanh các sản phẩm thuốc lá mới bao gồm thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng vào danh mục ngành nghề cấm đầu tư kinh doanh trong Luật Đầu tư sửa đổi; không chấp nhận bất kỳ ngoại lệ nào bao gồm việc cho phép sản xuất các sản phẩm thuốc lá mới để xuất khẩu.
WHO cũng cho rằng, việc cho phép sản xuất thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng để xuất khẩu làm suy yếu cơ sở lý luận về bảo vệ sức khỏe và xã hội của lệnh cấm. Đồng thời gây ra sự thiếu nhất quán trong hệ thống pháp luật, tạo cơ hội cho việc buôn lậu và rò rỉ nguồn hàng ra thị trường nội địa, cùng với đó đặt ra gánh nặng lớn trong việc kiểm soát và thực thi pháp luật.