Phiên giao dịch ngày 4/12 chứng kiến diễn biến biến đáng chú ý trên thị trường tiền tệ, khi Ngân hàng Nhà nước (NHNN) đã nâng lãi suất cho vay cầm cố giấy tờ có giá (OMO) lên mức 4,5%/năm từ mức 4%/năm duy trì xuyên suốt từ tháng 9/2024.
Cụ thể, NHNN chào thầu tổng cộng 25.000 tỷ đồng ở 4 kỳ hạn: 1.000 tỷ đồng ở kỳ hạn 7 ngày, 10.000 tỷ đồng ở kỳ hạn 14 ngày, 7.000 tỷ đồng ở mỗi kỳ hạn 28 ngày và 91 ngày; lãi suất đều ở mức 4,5%/năm. Kết quả, có tổng cộng có 17.488 tỷ đồng trúng thầu, trong đó có 224 tỷ đồng ở kỳ hạn 7 ngày, 8.095 tỷ đồng ở kỳ hạn 14 ngày, 4.876 tỷ đồng ở kỳ hạn 28 ngày và 4.292 tỷ đồng ở kỳ hạn 91 ngày. Trong khi có 14.277 tỷ đồng đáo hạn và NHNN không chào thầu tín phiếu mới. Như vậy, NHNN bơm ròng hơn 3.211 tỷ đồng ra thị trường trong phiên hôm qua, đưa lượng lưu hành trên kênh OMO lên 361.407 tỷ đồng.
Nguồn: SBV
Đây là lần đầu tiên nhà điều hành tăng lãi suất OMO trong 19 tháng qua. Lần gần nhất NHNN có động thái tương tự là vào giữa tháng 5/2024, khi lãi suất trúng thầu được điều chỉnh tăng từ 4,25%/năm lên 4,5%/năm. Sau đó, NHNN đã có hai lần giảm loại lãi suất này vào tháng 8 và tháng 9/2024, xuống mức 4%/năm và duy trì suốt từ đó đến phiên 3/12/2025.
Việc tăng lãi suất OMO của NHNN diễn ra trong bối cảnh lãi suất liên ngân hàng liên tục leo thang và đạt mức cao nhất kể từ tháng 10/2022, cho thấy nhu cầu vay mượn giữa các ngân hàng đang gia tăng đáng kể so với các giai đoạn trước. Theo đó, trong phiên giao dịch 3/12, lãi suất VND bình quân liên ngân hàng tại kỳ hạn qua đêm đã đạt mức 7,48%/năm, các kỳ hạn 1 tuần và 2 tuần cũng tăng lên lần lượt 7,49%/năm và 7,48%/năm.
Việc tăng lãi suất trúng thầu OMO của NHNN được cho là nhằm phản ánh đúng trạng thái thanh khoản của hệ thống. Dù Nhà điều hành vẫn duy trì bơm thanh khoản đều đặn qua OMO, bù đắp các khoản vay cũ đáo hạn, nhưng việc nâng lãi suất trúng thầu lần này cho thấy các tổ chức tín dụng phải trả mức chi phí cao hơn để tiếp cận nguồn vốn hỗ trợ, qua đó kéo mặt bằng lãi suất VND lên mức cân bằng mới.
Theo giới phân tích, động thái nâng lãi suất trúng thầu OMO phát đi tín hiệu rằng NHNN muốn thị trường đánh giá đúng mức độ thanh khoản của hệ thống, tránh tình trạng các ngân hàng dựa quá nhiều vào nguồn vốn giá rẻ từ nhà điều hành. Thị trường cũng đang dõi theo xem liệu việc điều chỉnh này có phải là bước mở đầu cho chu kỳ điều tiết chặt hơn hay chỉ mang tính ngắn hạn để ổn định cung – cầu thời điểm cuối năm.
Trong ngắn hạn, việc điều chỉnh lãi suất OMO được đánh giá là hợp lý, giúp thị trường vận hành theo tín hiệu thị trường hơn. Về dài hạn, diễn biến này mở ra khả năng chính sách tiền tệ đang bước vào giai đoạn tinh chỉnh mới — linh hoạt hơn, thực tế hơn và phản ánh đúng trạng thái cung – cầu vốn của nền kinh tế.
Với lãi suất OMO tăng, mặt bằng lãi suất liên ngân hàng nhiều khả năng duy trì ở mức cao hơn so với quý III, ít nhất cho đến khi các dòng tiền mùa vụ quay trở lại hệ thống.
Trước đó, thị trường tiền tệ đã phát đi những tín hiệu cho thấy thanh khoản VND của hệ thống ngân hàng thiếu hụt. Tình trạng này xuất hiện trong bối cảnh đang là giai đoạn cao điểm cuối của năm của hệ thống ngân hàng, với tín dụng thường tăng trưởng mạnh và dự kiến đạt khoảng 20% vào cuối năm 2025. Điều này gây sức ép lên việc cân đối nguồn vốn của hệ thống ngân hàng, đặc biệt là khi tăng trưởng tiền gửi khách hàng thấp hơn nhiều so với tín dụng.
Để hỗ trợ các ngân hàng, NHNN vẫn luôn duy trì vị thế bơm ròng thanh khoản VND và đưa lượng OMO lưu hành lên mức kỷ lục hơn 360.000 tỷ đồng. Theo NHNN, việc thực hiện các giải pháp điều hành nghiệp vụ thị trường mở nhằm đáp ứng kịp thời, đầy đủ nhu cầu vốn thanh khoản cho các ngân hàng. Qua đó hỗ trợ các ngân hàng tiếp cận nguồn vốn chi phí thấp từ NHNN để có điều kiện tiếp tục giảm lãi suất cho vay theo đúng định hướng, chủ trương của Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ.
Bên cạnh đó, giữa tháng 11, NHNN đã triển khai thêm OMO có kỳ hạn lên tới 105 ngày. Đồng thời mở rộng khối lượng chào thầu ở các kỳ hạn dài.
Tăng trưởng tín dụng nhiều ngân hàng vượt xa huy động
Trong 9 tháng đầu năm, nhiều ngân hàng lớn ghi nhận mức tăng trưởng cho vay vượt xa huy động như VPBank, ACB, SHB, MB,... Điều này buộc các ngân hàng phải tăng lãi suất tiết kiệm, thu hút tiền gửi nhằm đảm bảo các tỷ lệ an toàn vốn. Trong tháng 11, đã ghi nhận hơn 20 ngân hàng tăng lãi suất huy động, với mức điều chỉnh phổ biến trong khoảng 0,2 - 0,5 %/năm ở hầu hết kỳ hạn, cá biệt có ngân hàng tăng 0,7 - 0,8%/năm ở một số kỳ hạn ngắn.
Trên bình diện toàn ngành, tín dụng toàn hệ thống tính đến cuối tháng 9/2025 tăng trưởng 13,4% – mức tăng trưởng cao nhất so với cùng kỳ của nhiều năm trở lại đây. Trong khi đó, tăng trưởng huy động đạt 9,7%, tạo ra chênh lệch đáng kể so với mức tăng mạnh của tín dụng.