Chuyển đổi số đổi đời nhiều bản làng
Du khách đến Lô Lô Chải giờ chỉ cần chiếc điện thoại để tìm phòng, đặt tour, xem dịch vụ ẩm thực hoặc văn hóa bản địa. Tất cả đã được số hóa, thông tin hiển thị mạch lạc chỉ sau vài thao tác chạm. Đặt phòng qua ứng dụng, thanh toán bằng QR, xem gợi ý trải nghiệm bản địa cũng từ điện thoại. Việc giao tiếp giữa khách và những người làm dịch vụ ở vùng cao vốn phức tạp vì ngôn ngữ, giờ trở nên gọn nhẹ theo đúng nghĩa đen: chỉ cần một cái quét mã.
Nhờ ứng dụng chuyển đổi số, Lô Lô Chải trở thành một địa điểm du lịch được “người người biết đến”
Người dân trong bản, vốn chỉ quen với nương bắp và tiếng khèn, được Tổ công nghệ số cộng đồng hỗ trợ quay video quảng bá, đăng tải hình ảnh lên Facebook, Zalo, YouTube, TikTok. Sản phẩm bản địa được bán dễ hơn, du khách mua hàng bằng QR tiện lợi hơn, thu nhập cải thiện rõ rệt theo chia sẻ từ thôn. Ông Giàng Mí Mua, Phó Chủ tịch UBND xã Lũng Cú cho biết, xã đã thành lập tổ chuyển đổi số cộng đồng tại 37/37 thôn; riêng Lô Lô Chải là thôn du lịch nên triển khai mạnh mẽ hơn. Sự chủ động của người dân tạo ra một mô hình phát triển không còn lệ thuộc vào trung gian truyền thông hay công ty lữ hành.
Không chỉ Hà Giang, bản Nà Sự ở Nậm Pồ (Điện Biên) được báo chí ghi nhận là b ả n du l ị ch c ộ ng đồ ng đầ u tiên đượ c s ố hóa toàn di ệ n tại Việt Nam cũng thay đổi hoàn toàn khi ứng dụng công nghệ quảng bá số hóa. Người đến chỉ cần quét QR là biết nơi ăn, chỗ ở, lộ trình trekking, văn hóa dân tộc. Sau một năm mở cửa, bản đã đón hơn 5.000 lượt khách, con số đáng kể với vùng còn mới trên bản đồ du lịch.
Quán cà phê Cực Bắc trở thành điểm nhấn trong hành trình du lịch Lô Lô Chải
Theo quan điểm của chuyên gia kinh tế du lịch TS. Trần Văn Mạnh, Lô Lô Chải đang cho thấy một mô hình đáng chú ý: du lịch cộng đồng hoàn toàn có thể vận hành chủ động nếu hạ tầng số được trao vào tay chính người dân. Việc từng hộ gia đình biết quay video giới thiệu homestay, niêm yết giá dịch vụ rõ ràng, nhận đặt phòng và thanh toán qua QR khiến vai trò kinh tế trong bản được phân bổ lại theo hướng bình đẳng hơn.
Bản làng lúc này được vận hành như một hệ sinh thái du lịch mở, ở đó người dân vừa sản xuất dịch vụ, vừa truyền thông, vừa trực tiếp nhận lợi ích kinh tế. Mô hình này có tính bền vững cao hơn so với cách làm truyền thống vốn phụ thuộc nhiều vào doanh nghiệp lữ hành bên ngoài, bởi giá trị tạo ra nằm lại trong cộng đồng thay vì bị phân chia theo chuỗi trung gian.
Thực tế cho thấy, một bản đẹp, giàu truyền thống nhưng thiếu nội dung trực tuyến rất dễ bị bỏ quên, trong khi một địa phương bình thường nhưng biết kể chuyện qua video ngắn, gắn định vị thương hiệu và tối ưu trải nghiệm số lại có thể vươn lên nhanh chóng. “Công nghệ có tác dụng mở đường, nhưng bản sắc mới tạo chiều sâu”, TS. Trần Văn Mạnh phân tích.
“Nếu địa phương chạy theo hình ảnh bắt mắt mà thiếu các câu chuyện văn hóa, mô hình sẽ sớm thoái trào. Chuyển đổi số vì thế cần song hành hai vế: hiện diện mạnh trên nền tảng số và giữ được trải nghiệm độc nhất mà chỉ địa phương đó có thể mang lại”, ông Mạnh nói thêm.
Công nghệ dẫn khách, nhưng nội dung mới giữ được khách
Ở trải nghiệm quy mô hơn, Văn Miếu - Quốc Tử Giám triển khai hệ thống bán vé điện tử, mã QR và audio guide đa ngôn ngữ những năm gần đây đã thu hút sự chú ý của lượng lớn du khách nước ngoài.
Theo báo cáo năm 2024, di tích bán khoảng 1,6 triệu vé, tăng hơn 500.000 vé so với năm 2023. Khó tách đâu là phần tăng do sức du lịch hậu đại dịch và đâu từ chuyển đổi số, nhưng không thể phủ nhận rằng chế độ vé số giúp giảm ùn tắc và cải thiện trải nghiệm khách đoàn, đặc biệt vào mùa cao điểm.
Khách du lịch khi đến với Lô Lô Chải đều thích quay trở lại bởi ở đây khí hậu mát mẻ, phong cảnh đẹp, người dân thân thiện và đặc biệt văn hóa địa phương đặc sắc
“Chuyển đổi số mang đến tốc độ, đây là điều mà du lịch truyền thống thiếu. Thay vì phải đến tận nơi hỏi giá, xem phòng, hỏi đường, mọi thao tác diễn ra từ nhà. Việc tiếp cận khách vì thế rộng hơn, nhanh hơn và minh bạch hơn”, ông Phùng Quang Thắng, Chủ tịch Liên Chi hội Du lịch Xanh Việt Nam nhấn mạnh.
Ông Giàng Mí Mua, Phó Chủ tịch UBND xã Lũng Cú cho biết, Lô Lô Chải có 140 hộ dân, chủ yếu là người Lô Lô đen. Từ năm 2011 trở về trước cuộc sống của người dân ở đây vô cùng khó khăn bởi thu nhập chỉ biết dựa vào cây ngô, cây lúa, nhưng diện tích lúa không nhiều. Từ khi làm du lịch, đời sống người dân được cải thiện rõ rệt, nhận thức được nâng cao. Bây giờ, hầu như gia đình nào cũng có ti vi, tủ lạnh và xe máy đi lại, đặc biệt, hầu như ai cũng biết giao tiếp tiếng Anh thông dụng. Đặc biệt, từ khi có quán Cafe Cực Bắc thì thôn Lô Lô trở thành điểm du lịch ấn tượng thực sự đối với du khách. Quán Cafe là quà tặng từ một vị khách Nhật Bản, vì yêu quý ngôi nhà cổ nhất thôn với hơn 200 tuổi mà quyết định tài trợ 200 triệu đồng mua vật dụng cần thiết và hỗ trợ kỹ thuật pha chế cafe.
Ở chiều ngược lại, theo ông Phùng Quang Thắng, chuyển đổi số một mặt giúp du khách “đi” dễ hơn, mặt khác sẽ khiến du lịch địa phương cạnh tranh gay gắt hơn. Lấy ví dụ của Lô Lô Chải, ông Thắng cho rằng, nếu nội dung quảng bá chỉ xoay quanh nhà trình tường hay món ngô hấp, lợi thế sẽ mờ nhạt ngay khi một cộng đồng khác đẩy truyền thông mạnh tay hơn.
Du lịch số vì vậy không thể tách rời chiến lược “xanh”, tức gắn bản sắc, sinh thái và trải nghiệm thực sự có giá trị. Công nghệ giúp tiếp cận, nhưng chỉ du lịch bền vững mới giữ chân và quay vòng khách trở lại.
Một trong những ví dụ thành công trong việc “dẫn và giữ khách” bằng công nghệ số được nhiều chuyên gia lấy ví dụ là trường hợp của Nhà tù Hỏa Lò. Di tích này từ năm 2019 đã triển khai hệ thống thuyết minh tự động và sau đó phát triển các kênh số, website, fanpage, podcast và mạng xã hội để tái hiện lịch sử bằng hình ảnh, âm thanh sống động, phù hợp với giới trẻ hơn.
Hơn 60.000 lượt thích trên fanpage, lượt nghe trên Spotify/Apple podcasts và phản hồi tích cực từ đông đảo bạn trẻ cho thấy, dù khách không thể đến thực địa, họ vẫn có thể tiếp cận và tương tác với quá khứ một cách dễ dàng.