Từng được ngưỡng mộ như chuyện cổ tích, hôn nhân của ái nữ tài phiệt Hà Siêu Liên và tài tử thực lực Đậu Kiêu giờ đây lại trở thành đề tài bàn tán khi tin đồn rạn nứt bủa vây. Vấn đề được nhắc đi nhắc lại là sự khác biệt quá rõ ràng giữa 2 người.
Một bên là con gái cưng của ông trùm sòng bạc Hà Hồng Sân, sinh ra trong nhung lụa, quen với thế giới của siêu biệt thự, du thuyền và dạ tiệc. Bên kia là một người có xuất thân bình thường, trước khi trở thành diễn viên nổi tiếng đã phải lăn lộn đủ nghề để kiếm sống. Có thời điểm, Đậu Kiêu làm 3 công việc cùng lúc là phụ bếp, thợ gội đầu - tạo mẫu tóc, thợ sửa điện đến suy kiệt sức khỏe mà vẫn túng thiếu.
Đám cưới như cổ tích của cặp đôi
Giữa lúc tin đồn ly hôn lan ra, người ta tự hỏi: Phải chăng, sự khác biệt ấy chưa bao giờ biến mất, chỉ là được giấu đi sau những bức ảnh hạnh phúc? Thực tế, không chỉ riêng Đậu Kiêu - Hà Siêu Liên, nhiều cặp đôi ngoài đời cũng từng đối mặt với sự khắc nghiệt tương tự. Tình yêu giúp họ bước vào hôn nhân nhưng khoảng cách xã hội lại đẩy họ bước ra khỏi nó.
1/ Không cùng “ngôn ngữ sống”
Bạn kể về yếu tố nghệ thuật trong triển lãm riêng tư mới được mời tham dự, họ trả lời bằng chuyện công nợ; bạn kể về một chuyến du lịch được thiết kế riêng, họ nhớ về những lần đi phượt, ăn bờ ngủ bụi; bạn kể về món quà sinh nhật là biệt thự hàng chục triệu đô, họ nhớ về những ngày chỉ dám ăn một bữa;...
Lúc đầu người ta nghĩ đó chỉ là những trải nghiệm khác biệt, thậm chí càng hấp dẫn và kích thích tìm hiểu về thế giới của đối phương. Nhưng thật ra ngay từ đầu, 2 người đã không chung khung tham chiếu thế giới. Một bên lớn lên trong môi trường được khuyến khích nhìn xa, lập kế hoạch cho 5 - 10 năm tới, xem trải nghiệm và kiến thức là vốn; bên kia lớn lên trên nền áp lực mưu sinh, nơi từng quyết định đều đo bằng câu “đủ ăn đủ mặc chưa?”.
Những khác biệt này không chỉ khiến chủ đề trò chuyện mỏng đi mà còn bào mòn khả năng đồng cảm. Khi bạn kể ước mơ, họ nghe như một lời phóng đại; khi họ nói nỗi lo thường nhật, bạn nghe như sự tiêu cực. Dần dần, đối thoại - vốn là chỗ dựa tinh thần - trở thành hồi chuông cảnh báo về việc hai người sống cạnh nhau nhưng thiếu cùng một ngôn ngữ để hiểu thế giới của nhau.
Hôn nhân khi ấy không còn là nhân đôi niềm vui mà là việc 2 cá thể cố gắng dịch những kinh nghiệm sống khác nhau sang một thứ ngôn ngữ trung gian và nhiều khi cả hai đều cạn hơi.
2/ Khi một người luôn phải “vươn lên” để xứng đáng
Ở những mối quan hệ chênh lệch nền tảng, thường có một người mang tâm thế “mình phải cố gắng hơn để xứng với họ”. Ban đầu, điều đó nghe có vẻ đáng ngưỡng mộ - tình yêu khiến ta muốn trở nên tốt hơn. Nhưng về lâu dài, khi nỗ lực ấy không xuất phát từ nhu cầu phát triển tự nhiên mà từ nỗi sợ bị bỏ lại, nó trở thành một dạng gồng mình.
Người ta bắt đầu chọn quần áo không vì thích, mà vì “trông có hợp với người kia không”; nói chuyện không vì muốn chia sẻ, mà vì “sợ bị cho là kém hiểu biết”. Họ sống trong tâm thế dựa vào ánh nhìn của người khác để xác định giá trị của mình. Càng cố tỏ ra “phù hợp”, khoảng cách thật sự càng lớn dần, vì một người thì đang sống thật, người kia thì đang diễn vai “phiên bản tốt hơn của mình”.
Sự gồng ấy không chỉ khiến người trong cuộc kiệt sức mà còn làm méo mó tình yêu. Người kia - dù vô tình hay hữu ý - dần quen với vị thế được ngưỡng mộ và tình cảm trở thành một mối quan hệ giữa người được chọn và người đang cố gắng để được ở lại. Khi đó, tình yêu không còn là hai cá thể tự do tìm thấy nhau, mà là một cuộc thương lượng âm thầm giữa quyền lực và lòng tự trọng.
3/ Khi gia đình 2 bên không cùng hệ giá trị
Tình yêu là chuyện của hai người nhưng hôn nhân là chuyện của hai thế giới. Thế giới ở đây không chỉ là hoàn cảnh kinh tế, mà là hệ giá trị - thứ được hình thành qua nhiều thế hệ: cách ứng xử, quan niệm về lễ nghĩa, cách nhìn người, cách đối diện với mâu thuẫn. Khi 2 hệ giá trị ấy gặp nhau, những điều tưởng nhỏ như cách tổ chức đám cưới, quà biếu Tết hay cách nói chuyện với người lớn trong nhà cũng có thể trở thành phép thử về đẳng cấp.
Sự chênh lệch này không chỉ nằm ở bữa cơm gia đình hay lời nói vô tình của bố mẹ đối phương, mà nằm ở cảm giác sâu bên trong: Một người thấy mình bị đánh giá, còn người kia thấy mình bị kéo xuống. Người ta không nói ra, nhưng ánh mắt, thái độ, cách so sánh ngầm đều đủ để khiến hai chữ “chênh lệch” trở thành bóng đen bao trùm mối quan hệ.
Điều đáng sợ là những khác biệt này thường không nổ ra thành mâu thuẫn lớn. Chúng ngấm ngầm, nhỏ giọt như tiếng nước rơi giữa đêm. Một câu nói tưởng vô thưởng vô phạt của bố mẹ, một lần so sánh vô tình giữa 2 bên gia đình… tích tụ dần thành rạn nứt. Người trong cuộc bắt đầu phải đứng giữa, vừa muốn bảo vệ người mình yêu, vừa sợ mất lòng gia đình. Và chính sự giằng co ấy khiến tình yêu, dù còn, cũng dần biến thành mệt mỏi.
Hà Siêu Liên cùng các chị em cùng cha khác mẹ trong một buổi tiệc gia đình
4/ Khi hai người không cùng quan niệm về tiền bạc và chi tiêu
Người ta thường nói, tình yêu không mua được bằng tiền. Nhưng khi bước vào đời sống chung, tiền bạc lại là thước đo trung thực nhất của cách mỗi người nhìn thế giới.
Một người coi tiền là công cụ để tận hưởng, để mua sự tiện nghi và trải nghiệm; người kia lại xem tiền là tấm khiên để phòng rủi ro, là thứ phải giữ chặt trong tay. Hai người yêu nhau, nhưng chỉ cần một bữa ăn sang, một món đồ vượt ngân sách hay một kế hoạch du lịch khác nhau… là đủ để cãi vã.
Đằng sau mỗi cuộc tranh luận về chi tiêu thực ra không phải chuyện “đắt hay rẻ” mà là khác nhau trong cảm giác an toàn. Người tiêu tiền dễ dãi thường lớn lên trong môi trường đủ đầy, nơi họ tin rằng cuộc sống luôn có lối ra. Còn người thắt chặt chi tiêu lại thường mang theo nỗi sợ thiếu thốn - ký ức về những ngày phải đếm từng đồng khiến họ không thể yên tâm khi thấy người kia phung phí.
Sự khác biệt này, nếu không được hiểu đúng, dễ bị quy thành tính cách: “Anh keo kiệt” hay “Em sống hoang phí”. Nhưng thực ra, nó là sự khác nhau trong hệ tư duy về giá trị: một bên coi trọng trải nghiệm, bên kia coi trọng tích lũy; một bên thấy việc tiêu tiền cho niềm vui là xứng đáng, bên kia lại thấy chỉ nên chi cho những gì thiết yếu.
Và khi không tìm được điểm gặp giữa hai lối sống đó, cuộc sống chung trở thành chuỗi va chạm liên tục. Người muốn hưởng cảm thấy bị kìm hãm, người muốn tiết kiệm lại thấy bị xem thường. Mỗi lần như vậy, tình yêu lùi một bước, lý trí tiến một bước cho đến khi 2 người không còn bàn chuyện tương lai mà lại đếm xem mình đã chịu đựng nhau bao lâu.
5/ Khi tình yêu phải gồng lên để tồn tại
Không phải ai cũng nhận ra, rằng đôi khi tình yêu tan vỡ không phải vì hết thương, mà vì đã quá mệt để tiếp tục thương theo cách ấy. Khi một mối quan hệ không môn đăng hộ đối, tình yêu thường phải gánh thêm nhiều nhiệm vụ vừa yêu, vừa chứng minh, vừa gồng lên để chứng tỏ rằng “chúng ta vẫn ổn”.
Cái gồng đó hiện ra trong những câu nói nghe tưởng nhẹ: “Em không sao đâu”, “Anh quen rồi”, “Chuyện nhỏ mà”,... nhưng thực ra bên trong là cả một vùng chịu đựng. Người giàu hơn cảm thấy có lỗi vì đặc quyền của mình, người ít điều kiện hơn thấy tự ti vì không đủ tầm; một người cố tỏ ra thấu hiểu, người kia cố tỏ ra khiêm nhường. Cả hai đều muốn giữ hòa khí nhưng chính sự nín nhịn ấy khiến mối quan hệ mất đi sự cân bằng tự nhiên vốn có.
Lúc đó, tình yêu bị thay thế bằng vai diễn. Một người phải luôn mạnh mẽ, tử tế, bao dung để không bị xem là lên mặt; người kia phải luôn vui vẻ, nỗ lực khẳng định bản thân để không bị xem là ăn bám. Họ vẫn yêu nhau, nhưng không còn là chính mình trong tình yêu đó. Và khi phải sống trong một vai quá lâu, ai rồi cũng mệt - mệt vì sợ lộ, sợ thua, sợ không đủ xứng đáng với người mình yêu.
Suy cho cùng, “môn đăng hộ đối” không chỉ là khoảng cách tiền bạc hay địa vị, mà là sự tương thích về cách nhìn đời và cách sống. Tình yêu có thể bắt đầu từ cảm xúc nhưng muốn đi đường dài, nó cần nền tảng của sự tôn trọng và thấu hiểu. Bởi cuối cùng, hạnh phúc không nằm ở việc ta có vượt qua định kiến được không mà ở chỗ khi ở bên người kia, ta có được là chính mình hay không.