Tại hội thảo với chủ đề "Xử lý nợ xấu: Đâu là giải pháp hài hòa?" do Báo Tiền Phong tổ chức ngày 27/5 mới đây, luật sư Lê Trung Phát – Giám đốc Hãng luật Lê Trung Phát (Đoàn Luật sư TP.HCM) nhận định, việc xử lý tài sản nhằm đảm bảo cho việc thu hồi nợ, nhìn tưởng rất đơn giản nhưng quả thật có rất nhiều vấn đề đặt ra, bởi nó là vấn đề về luật pháp mà khi gặp phải thì không thể không thực hiện.
Ông Phát chỉ ra rằng, thoạt đầu, nhìn các ngân hàng cho vay và nhận thế chấp bằng bất động sản, cứ ngỡ là đơn giản và không mấy rủi ro, nhưng thực tế cũng tiềm ẩn nhiều rủi ro mà để lấy lại được quyền lợi chính đáng của mình. Chính các ngân hàng cũng phải tốn nhiều thời gian, công sức nếu gặp phải các khách hàng không thiện chí khi bản thân họ không trả được nợ, bàn giao tài sản.
Theo ông Phát, nhiều trường hợp, ngân hàng cầm được bản án, quyết định thi hành án, chờ việc bán đấu giá tài sản để thu hồi tiền nữa là xong nhưng đến lúc đó vẫn chưa xong vì lại phát sinh các tranh chấp. Đơn cử trường hợp người dân thế chấp căn nhà cho ngân hàng nhưng sau đó cho người khác thuê ở hoặc trồng cây hoa màu thì phát sinh quyền lợi của bên thứ 3.
Vị luật sư này cũng cho rằng, để xử lý nợ xấu, cần đảm bảo quyền tài sản của người thế chấp, xây dựng quyền lợi bên nhận thế chấp tài sản và sự minh bạch hợp đồng thế chấp tài sản, hợp đồng tín dụng.
"Chúng ta không xây dựng hợp đồng như xây dựng bộ luật mà phải phân loại rõ quyền, nghĩa vụ của các bên. Khi thực hiện hợp đồng thế chấp tài sản, hợp đồng tín dụng và phía ngân hàng phải thông báo rõ với khách hàng rằng khi không trả nợ đúng hạn thì sẽ thu hồi tài sản để tránh các phát sinh về sau khi xảy ra tranh chấp", luật sư Lê Trung Phát chỉ ra.
Về nguồn gốc nợ xấu, vị luật sự này cho rằng, cần phải thay đổi tên gọi vì bản thân Ngân hàng Nhà nước và các ngân hàng có phương pháp tính để làm sao kiểm soát rủi ro. Về phía ngân hàng, nợ thì phải thu, phải trả và phải có lợi nhuận.
Luật sư Lê Trung Phát nói: "Chúng ta đang nhìn thấy bức tranh mất cân đối, người đi cho vay có lời mặc dù đang giữ tài sản của bên đi vay và ôm luôn nợ xấu. Trong khi đó, doanh nghiệp đi vay thì “chết ngắt” vì không có tiền trả và bị xử lý tài sản. Ngân hàng phải đảm bảo an ninh về tiền tệ, đẩy rủi ro về phía mình thấp nhất nên chúng ta phải thay đổi tên gọi, xây dựng lại cách tính để hài hòa lợi ích giữa doanh nghiệp và ngân hàng".
Từ góc nhìn của người làm chính sách và phát triển thị trường, ông Lê Hoàng Châu, Chủ tịch Hiệp hội Bất động sản TP.HCM (HoREA), nhận định, nợ xấu không phải là hiện tượng ngắn hạn mà là một phần tất yếu trong nền kinh tế thị trường. "Không thể kỳ vọng nền kinh tế không có nợ xấu. Vấn đề là phải kiểm soát và xử lý nợ xấu trong ngưỡng cho phép, như mục tiêu hiện nay của Việt Nam là duy trì dưới 3%", ông nói.
Tuy nhiên, theo ông Châu, để làm được điều đó cần có khuôn khổ pháp lý ổn định, minh bạch, tạo điều kiện cho thị trường tài chính vận hành hiệu quả. Ông Châu cho hay, đề án cơ cấu lại hệ thống các tổ chức tín dụng giai đoạn 2016–2020 gắn với xử lý nợ xấu tuy đã được triển khai nhưng đến nay vẫn chưa mang lại chuyển biến rõ nét. Theo ông Châu, điều này khiến thị trường không thể vận hành theo đúng cơ chế của nó.
"Xử lý nợ xấu là việc của thị trường, nhưng thị trường chỉ hoạt động hiệu quả khi dòng tiền được khơi thông, thể chế rõ ràng. Nếu không khơi thông dòng tiền, thì dù có luật cũng không tạo ra chuyển biến thực chất", ông Châu nhấn mạnh
