Chiều 20/10, Tổng Kiểm toán Nhà nước Ngô Văn Tuấn đã cáo cáo công tác nhiệm kỳ 2021-2026 của Kiểm toán Nhà nước tại Kỳ họp Quốc hội thứ 10, Quốc hội khoá XV.
Ông Ngô Văn Tuấn nhấn mạnh, nhiệm kỳ 2021-2026 là nhiệm kỳ có ý nghĩa quan trọng trong việc triển khai thực hiện Chiến lược phát triển Kiểm toán nhà nước đến 2030 với phương hướng, nhiệm vụ trọng tâm là: “Phát triển Kiểm toán nhà nước là công cụ trọng yếu, hữu hiệu của Đảng và Nhà nước trong kiểm tra, kiểm soát việc quản lý, sử dụng tài chính, tài sản công; góp phần thực hiện thắng lợi Kế hoạch phát triển kinh tế-xã hội giai đoạn 2021-2025 của đất nước; nâng cao năng lực, hiệu lực, hiệu quả trong hoạt động kiểm toán thông qua ứng dụng công nghệ thông tin, cải cách hành chính và đẩy mạnh hợp tác quốc tế, bảo đảm hoạt động công khai, minh bạch, chuyên nghiệp, chính quy và từng bước hiện đại”.
Tổng Kiểm toán Nhà nước Ngô Văn Tuấn - Ảnh: VGP/Nhật Bắc
Giảm số lượng nhưng đảm bảo mục tiêu và chất lượng hoạt động kiểm toán
Tổng Kiểm toán Nhà nước Ngô Văn Tuấn cho biết, giai đoạn 2021-2025, dù tình hình thế giới và trong nước diễn biến nhanh, phức tạp, có nhiều vấn đề chưa có tiền lệ, vượt ngoài dự báo nhưng với tinh thần đoàn kết, trách nhiệm, toàn ngành kiểm toán nhà nước (KTNN) đã nỗ lực, tích cực đổi mới, tập trung triển khai đồng bộ nhiều giải pháp hữu hiệu để khắc phục mọi khó khăn hoàn thành toàn diện các nhiệm vụ chính trị được giao với nhiều kết quả quan trọng, nổi bật.
Cụ thể hóa vào kế hoạch triển khai nhiệm vụ kiểm toán, KTNN đã thực hiện nhiều chuyên đề kiểm toán có quy mô lớn về việc quản lý, sử dụng tài chính công, tài sản công, đất đai, tài nguyên, khoáng sản; các chuyên đề kiểm toán đánh giá việc thực hiện Nghị quyết số 43/2022/QH15 của Quốc hội; chuyên đề kiểm toán“Việc huy động, quản lý, sử dụng các nguồn lực phục vụ công tác phòng, chống dịch COVID-19 và các chính sách hỗ trợ”; các chuyên đề kiểm toán phục vụ hoạt động giám sát tối cao của Quốc hội như: Kiểm toán thực hiện 3 chương trình mục tiêu quốc gia, việc thực hiện chính sách, pháp luật về công tác quy hoạch, việc thực hiện chính sách, pháp luật về thực hành tiết kiệm, chống lãng phí giai đoạn 2016-2021; cùng nhiều chuyên đề, chủ đề “nóng” được dư luận xã hội quan tâm…
Tổng Kiểm toán Nhà nước Ngô Văn Tuấn nhấn mạnh, kết quả kiểm toán nhiệm kỳ 2021-2026 đạt được nhiều kết quả tích cực. Qua kiểm toán, KTNN kiến nghị chấn chỉnh hoạt động của đơn vị được kiểm toán và trách nhiệm của các cá nhân, tổ chức có liên quan trong công tác quản lý, điều hành, sử dụng tài chính công, tài sản công. Đặc biệt, đã kiến nghị hủy bỏ, sửa đổi, bổ sung và ban hành mới những nội dung trái hoặc không phù hợp với quy định chung của Nhà nước và thực tiễn đối với 938 văn bản quy phạm pháp luật và văn bản quản lý các cấp (gồm 13 luật, 36 nghị định, 88 thông tư, 16 quyết định của Thủ tướng Chính phủ và 785 văn bản khác), tăng 19,3% so với nhiệm kỳ 2016-2021, qua đó tiếp tục khẳng định định hướng đúng đắn của KTNN trong nhiệm kỳ là kiểm toán nhằm phát hiện bất cập, kịp thời khắc phục “lỗ hổng” của cơ chế chính sách để nâng cao hiệu quả quản lý, sử dụng tài chính công, tài sản công, phòng, chống tham nhũng, lãng phí, tiêu cực.
Để có được kết quả đó, Tổng Kiểm toán Nhà nước Ngô Văn Tuấn cho biết, những năm qua công tác hoàn thiện khung khổ pháp lý cho hoạt động của KTNN luôn được đặc biệt quan tâm và xác định là yếu tố cốt lõi phải thực hiện để nâng cao chất lượng, hiệu lực, hiệu quả hoạt động của KTNN. Trong nhiệm kỳ, Tổng Kiểm toán nhà nước đã ban hành 34 văn bản quy phạm pháp luật và 150 văn bản quản lý, trên cơ sở sửa đổi, bổ sung để phù hợp với các quy định mới của Đảng, pháp luật của Nhà nước, bảo đảm phù hợp với hoạt động của KTNN và tiếp thu có chọn lọc kinh nghiệm quốc tế. Đặc biệt, Tổng Kiểm toán nhà nước đã chỉ đạo rà soát, sửa đổi, bổ sung các quy định, quy trình, quy chế của KTNN để phù hợp với mô hình tổ chức chính quyền địa phương 2 cấp và các quy định pháp luật mới liên quan đến hoạt động kiểm toán của KTNN.
Phương án tổ chức kiểm toán hằng năm được xây dựng theo nguyên tắc "Gọn nhưng chất lượng", bố trí sắp xếp lồng ghép hợp lý các nhiệm vụ kiểm toán trên cùng một địa bàn, đơn vị (hạn chế tối đa tần suất xuất hiện số đoàn kiểm toán trên trên cùng một địa bàn) và đổi mới cách thức tổ chức đoàn kiểm toán. Với nguyên tắc đó, số đoàn kiểm toán được KTNN tổ chức thực hiện trong năm 2025 đã giảm khoảng 33% so với đầu nhiệm kỳ (156/234 đoàn) nhưng vẫn đảm bảo mục tiêu kiểm toán và chất lượng hoạt động kiểm toán.
Trong quá trình kiểm toán, KTNN đã linh hoạt điều chỉnh giảm các đầu mối kiểm toán có sự trùng lắp phát sịnh với các cơ quan thanh tra, kiểm tra hoặc bổ sung hợp lý kế hoạch kiểm toán theo đề nghị của các bộ, ngành, địa phương nhằm giúp các đơn vị nâng cao hiệu quả quản lý, sử dụng tài chính công, tài sản công. Công tác tổ chức kiểm toán cũng đã được điều hành linh hoạt, thích ứng với những diễn biến nhanh, phức tạp, có nhiều vấn đề chưa có tiền lệ, vượt ngoài dự báo, đảm bảo vừa hoàn thành nhiệm vụ chính trị của ngành vừa tạo điều kiện để các đơn vị được kiểm toán hoàn thành nhiệm vụ chính trị được giao.
Đặc biệt, theo Tổng Kiểm toán Nhà nước Ngô Văn Tuấn, đồng hành cùng các bộ, ngành, địa phương thực hiện sắp xếp, tinh gọn bộ máy, sáp nhập, tổ chức lại đơn vị hành chính các cấp, KTNN đã giảm một số cuộc kiểm toán tại các bộ, ngành, các cuộc kiểm toán liên quan đến cấp huyện, ưu tiên tập trung kiểm toán báo cáo quyết toán ngân sách cấp tỉnh hoàn thành trước 30/6/2025 nhằm cung cấp thông tin, số liệu tin cậy cho HĐND các tỉnh, thành phố làm căn cứ phê chuẩn quyết toán ngân sách địa phương năm 2024.
Tổng Kiểm toán Nhà nước Ngô Văn Tuấn nhấn mạnh, trong nhiệm kỳ, lần đầu tiên KTNN tham dự Phiên giải trình về việc thực hiện các kết luận, kiến nghị kiểm toán, vì vậy tỉ lệ thực hiện tăng cao so với nhiệm kỳ trước, nhiều kiến nghị tồn đọng được chỉ đạo và thực hiện xử lý dứt điểm (đến thời điểm 6/11/2023 còn 90 văn bản tồn đọng kéo dài chưa được xử lý, tuy nhiên đến nay đã giải quyết 89 văn bản, còn lại 1 văn bản chưa xử lý, do có nhiều nội dung phức tạp cần có thời gian nghiên cứu, xử lý).
Bình quân tỉ lệ thực hiện kiến nghị kiểm toán trong nhiệm kỳ 2021-2026 là 90%, cao hơn nhiệm kỳ 2016-2021 (74,7%); có 267/938 văn bản đã được Chính phủ, các bộ, ngành và địa phương thực hiện hủy bỏ, sửa đổi, bổ sung theo kiến nghị của KTNN, cao hơn số thực hiện nhiệm kỳ trước (giai đoạn 2016-2021 các đơn vị được kiểm toán đã sửa đổi, bổ sung, hủy bỏ, thay thế 136 văn bản). Về cơ bản các kết luận, kiến nghị kiểm toán đã được các đơn vị tổ chức thực hiện nghiêm túc.
Trong nhiệm kỳ, KTNN đã cung cấp 1.749 báo cáo kiểm toán và tài liệu có liên quan cho các cơ quan của Quốc hội, Ủy ban Kiểm tra Trung ương, cơ quan điều tra và các cơ quan nhà nước khác có thẩm quyền để phục vụ công tác điều tra, kiểm tra, giám sát... (tăng gần 4 lần so với nhiệm kỳ trước); cung cấp nhiều báo cáo tổng hợp kết quả kiểm toán liên quan đến các nội dung giám sát của Quốc hội, Uỷ ban Thường vụ Quốc hội và các cơ quan của Quốc hội.
Ngoài ra, KTNN đã đề xuất Ban Chỉ đạo đưa vào diện theo dõi đối với một số dự án có dấu hiệu lãng phí được phát hiện qua kiểm toán; đã chuyển 17 hồ sơ cho Cơ quan Cảnh sát Điều tra để điều tra, làm rõ vụ việc có dấu hiệu vi phạm pháp luật thông qua hoạt động kiểm toán; đồng thời phối hợp cung cấp nhiều tài liệu, báo cáo kiểm toán cho các cơ quan thanh tra, kiểm tra, điều tra để làm rõ theo thẩm quyền.
Đồng hành cùng Quốc hội trong hoạt động giám sát tối cao của Quốc hội và các cuộc giám sát của Uỷ ban Thường vụ Quốc hội và các cơ quan của Quốc hội, KTNN đã tổ chức các cuộc kiểm toán chuyên đề để kịp thời cung cấp các báo cáo tổng hợp kết quả kiểm toán liên quan đến các nội dung giám sát của Quốc hội, Uỷ ban Thường vụ Quốc hội và các cơ quan của Quốc hội.
Đáng chú ý, Tổng Kiểm toán Nhà nước Ngô Văn Tuấn cho biết, trong nhiệm kỳ, KTNN đã nhận được 425 đơn, gồm: 215 đơn tố cáo, 50 đơn khiếu nại, 158 đơn kiến nghị, đề nghị, phản ánh và 2 đơn tố giác. Các đơn gửi đến KTNN chủ yếu là các đơn khiếu nại, tố cáo không thuộc thẩm quyền giải quyết của KTNN, được KTNN tiếp nhận và giải quyết kịp thời theo quy định của pháp luật, không để tồn đọng.
Tăng cường AI, công nghệ cao và sử dụng chuyên gia
Theo Tổng Kiểm toán Nhà nước Ngô Văn Tuấn, bên cạnh những mặt đạt được, nhiệm kỳ vừa qua vẫn còn một số hạn chế, tồn tại cần khắc phục như: Việc lựa chọn chủ đề, đơn vị được kiểm toán dựa trên cơ sở đánh giá rủi ro, xác định trọng yếu kiểm toán chưa được thể hiện rõ. Tuy số lượng, chất lượng các cuộc kiểm toán chuyên đề được nâng lên rõ rệt, song kết quả kiểm toán đánh giá bất cập, những kẽ hở, những "điểm nghẽn", rào cản của cơ chế chính sách ảnh hưởng đến động lực phát triển kinh tế nhanh và bền vững còn chưa thực sự rõ nét.
Còn có những vấn đề chưa kịp thời được phát hiện để cảnh báo dấu hiệu vi phạm pháp luật trong quản lý, sử dụng tài chính công, tài sản công của một số địa phương, đơn vị. Mặc dù tỉ lệ thực hiện kiến nghị có cải thiện, nhưng vẫn còn không ít kiến nghị chưa được triển khai đầy đủ, đặc biệt là các kiến nghị sửa đổi, bổ sung cơ chế chính sách và kiểm điểm trách nhiệm tập thể, cá nhân.
Xác định rõ phương châm hành động trong giai đoạn mới là "Kỷ cương - Liêm chính - Chuyên nghiệp - Chất lượng - Hội nhập", Tổng Kiểm toán Nhà nước Ngô Văn Tuấn nhấn mạnh, nhiệm kỳ 2026-2031, toàn ngành KTNN tập trung nâng cao chất lượng kiểm toán, góp phần tích cực vào thúc đẩy quản trị tài chính công minh bạch, hiệu quả, công tác đấu tranh phòng chống tham nhũng lãng phí tiêu cực.
Trong đó, KTNN tiếp tục đổi mới phương pháp xây dựng kế hoạch kiểm toán trung hạn, hằng năm trên cơ sở những định hướng của Đảng, pháp luật của Nhà nước về điều hành phát triển kinh tế xã hội để xác định chủ đề, chuyên đề kiểm toán phù hợp; lựa chọn để tổ chức kiểm toán toàn ngành đối với một số chủ đề lớn gắn với việc quản lý điều hành ngân sách nhà nước, có tác động lớn đến tình hình kinh tế xã hội, những vấn đề dễ phát sinh tiêu cực, tham nhũng, lãng phí; kiểm toán việc quản lý, sử dụng các nguồn lực để thực hiện được các đột phá cách mạng theo nghị quyết của Trung ương, đánh giá đúng thực trạng bội chi, nợ công, rủi ro về cân đối ngân sách và kiến nghị các giải pháp bảo đảm an ninh tài chính, ngân sách; những vấn đề "nóng" được dư luận xã hội, Quốc hội và cử tri quan tâm, gắn với kế hoạch giám sát tối cao của Quốc hội và giám sát của UBTVQH.
Đổi mới phương pháp kiểm toán, tăng cường ứng dụng CNTT, AI, công nghệ cao và sử dụng chuyên gia trong hoạt động kiểm toán. Đẩy mạnh và đa dạng hóa hình thức công khai kết quả kiểm toán, kết quả thực hiện kết luận, kiến nghị kiểm toán theo quy định nhằm lan tỏa thông tin, nâng cao tính hiệu lực, hiệu quả hoạt động kiểm toán, góp phần tích cực vào công tác đấu tranh phòng chống tham nhũng lãng phí tiêu cực. Tăng cường công tác theo dõi, đôn đốc thực hiện kết luận và kiến nghị kiểm toán, kiên quyết kiến nghị cấp có thẩm quyền xử lý các trường hợp không thực hiện nghiêm các kết luận, kiến nghị của KTNN.
