Những cuộc hôn nhân giữa thiếu gia - người thừa kế khối tài sản khổng lồ và hoa hậu - người được tôn vinh vì sắc đẹp và trí tuệ luôn thu hút công chúng.
Nhiều người xem đó như sự kết hợp hoàn hảo giữa “đẹp và giàu”. Nhưng đằng sau hiện tượng ấy không chỉ là sự ngẫu nhiên, mà là kết quả của các quy luật tâm lý và xã hội tồn tại từ lâu trong con người.
Theo thuyết trao đổi xã hội (Social Exchange Theory) trong tâm lý học, con người có xu hướng tìm kiếm mối quan hệ đem lại lợi ích tương xứng với giá trị họ có. Một người đàn ông giàu có thường sở hữu nguồn lực vật chất và quyền lực, trong khi phụ nữ có nhan sắc hoặc danh tiếng sở hữu nguồn lực biểu tượng - social capital: Sự chú ý, ngưỡng mộ và hình ảnh công chúng.
Khi hai nguồn lực này gặp nhau, mối quan hệ trở nên “cân bằng”. Người đàn ông cảm thấy được ngưỡng mộ, người phụ nữ cảm thấy được bảo bọc. Mỗi bên đều “cung cấp” thứ mà bên kia thiếu và cả hai cùng được xã hội công nhận là “môn đăng hộ đối”.
Trong tâm lý học, có khái niệm gọi là “hiệu ứng phản chiếu” - con người thường bị hấp dẫn bởi những ai giúp họ nhìn thấy phiên bản tốt đẹp hơn của chính mình. Với nhiều thiếu gia, hoa hậu không chỉ là người phụ nữ đẹp, mà còn là hình ảnh phản chiếu của sự hoàn hảo mà họ muốn hướng tới: quyền lực, thành công và được ngưỡng mộ.
Sự lựa chọn ấy đôi khi không phải để “khoe” với đời, mà là một cách khẳng định với chính bản thân rằng họ đang sống đúng với vị thế mà mình đã phấn đấu để đạt được. Trong ánh hào quang của người phụ nữ được cả xã hội tôn vinh, họ cảm thấy cái “tôi” của mình được soi sáng, được công nhận và thỏa mãn.
Ảnh minh hoạ
Chính hiệu ứng này khiến cả hai dễ “đánh giá lẫn nhau cao hơn thực tế”, dẫn tới cảm giác phù hợp tức thì, một sự hấp dẫn đến từ ảo tưởng tích cực. Đây là lý do vì sao trong các mối quan hệ giữa người có địa vị và người có nhan sắc, cảm xúc ban đầu thường rất mạnh, dễ “bùng nổ” thành tình yêu nhanh chóng.
Theo tháp nhu cầu Maslow, khi con người đã vượt qua mức cơ bản (ăn, ở, an toàn), họ sẽ tìm đến nhu cầu được tôn trọng và khẳng định bản thân. Với những người đã thành công như các thiếu gia, tình yêu đôi khi không chỉ là cảm xúc, mà còn là sự lựa chọn thể hiện bản sắc. Họ muốn người phụ nữ bên cạnh phản ánh được “đẳng cấp sống” của mình.
Ở chiều ngược lại, với các hoa hậu, việc kết hôn với người giàu có, quyền lực cũng phần nào củng cố vị thế xã hội, giúp họ duy trì hào quang sau khi không còn ở đỉnh cao danh hiệu.
Cả hai, vô thức, đang tìm kiếm “địa vị tượng trưng” (symbolic status) sự khẳng định vị trí của mình thông qua người bạn đời. Từ nhỏ, chúng ta được nuôi dưỡng bởi hình ảnh “công chúa và hoàng tử” biểu tượng kinh điển của tình yêu hoàn mỹ. Trong vô thức, người đàn ông thành đạt thường mơ về người phụ nữ đẹp, và người phụ nữ xinh đẹp thường hướng đến người đàn ông mạnh mẽ, có địa vị.
Các phương tiện truyền thông, điện ảnh, mạng xã hội tiếp tục củng cố hình mẫu đó, khiến việc thiếu gia cưới hoa hậu trở thành biểu tượng của hạnh phúc lý tưởng dù thực tế có như thế nào?
Ảnh minh hoạ
Suy cho cùng để một mối quan hệ tồn tại lâu dài, con người cần nhiều hơn thế: sự đồng cảm, tôn trọng và khả năng nhìn nhau như những con người thật, không phải biểu tượng. Dù là thiếu gia hay hoa hậu, thì khi cởi bỏ danh xưng, ai cũng chỉ là người đang đi tìm một tình yêu đủ bình thường nhưng bền vững.
