Không một nhà máy ô tô, dùng điện 'sạch' 100% - đảo quốc bé nhỏ này đang vươn mình thành một 'thiên đường' xe điện đúng nghĩa

Admin
Xe điện không còn là tương lai - mà là hiện tại. Với hơn một nửa xe mới bán ra là EV, quốc đảo này đang cho thế giới thấy một lộ trình chuyển đổi không cần ồn ào nhưng đầy hiệu quả.
Không một nhà máy ô tô, dùng điện 'sạch' 100% - đảo quốc bé nhỏ này đang vươn mình thành một 'thiên đường' xe điện đúng nghĩa- Ảnh 1.

Quốc gia có độ phủ xe điện cao thứ 2 thế giới

Trong khi nhiều quốc gia châu Âu vẫn loay hoay với bài toán hạ tầng sạc và chính sách khuyến khích xe điện, Iceland – một quốc đảo nhỏ bé giữa Bắc Đại Tây Dương – đã âm thầm vươn lên trở thành điểm sáng của lục địa già. Đến năm 2025, xe điện tại Iceland chiếm khoảng 58–60% tổng số xe mới được đăng ký, với xe thuần điện (BEV) đạt xấp xỉ 35% và phần còn lại là xe lai sạc ngoài (PHEV), theo thống kê từ Statista và Cơ quan Quan sát Nhiên liệu Thay thế Châu Âu (EAFO).

Tỷ lệ này đưa Iceland lên vị trí thứ hai thế giới về độ phủ xe điện, chỉ sau Na Uy. Điều đáng nói, quốc gia này không sở hữu một ngành công nghiệp ô tô nội địa, cũng không có tham vọng sản xuất xe điện, nhưng lại là một trong những nước thành công nhất trong việc chuyển đổi sang phương tiện không phát thải.

Thiên thời, địa lợi, nhân hòa

Có nhiều lý do để giải thích cho sự thành công này, và tất cả đều bắt đầu từ nền tảng điện năng của Iceland - nơi gần như toàn bộ sản lượng điện đến từ nguồn tái tạo. Với khoảng 70% là thủy điện và 30% còn lại là điện địa nhiệt, Iceland gần như không thải ra bất kỳ khí CO₂ nào từ hệ thống điện. Nhờ đó, mỗi chiếc EV không chỉ giảm phát thải trên đường, mà còn thực sự "xanh" ngay từ đầu vào – điều mà không phải quốc gia nào cũng làm được. Chính lợi thế về năng lượng này đã biến xe điện tại Iceland thành lựa chọn logic, cả về môi trường lẫn kinh tế.

Bên cạnh nguồn điện sạch, Iceland đã áp dụng chính sách ưu đãi mạnh tay ngay từ sớm. Kể từ năm 2012, quốc gia này miễn thuế VAT 24% cho xe điện, đồng thời miễn toàn bộ phí đăng ký và phí sử dụng đường bộ trong nhiều năm liên tiếp. Các ưu đãi tài chính này giúp giá mua xe điện trở nên dễ tiếp cận hơn nhiều so với các nước châu Âu khác, đặc biệt là trong bối cảnh quy mô dân số nhỏ (khoảng 369.000 người) và thu nhập bình quân đầu người cao.

Không một nhà máy ô tô, dùng điện 'sạch' 100% - đảo quốc bé nhỏ này đang vươn mình thành một 'thiên đường' xe điện đúng nghĩa- Ảnh 2.

Tuy nhiên, yếu tố được đánh giá là mang tính quyết định lại nằm ở việc Iceland đầu tư rất sớm và bài bản vào hạ tầng sạc. Tính đến năm 2025, quốc gia này sở hữu khoảng 1.660 trạm sạc công cộng, tương đương mật độ 6,48 trạm trên 1.000 dân – cao thứ hai châu Âu, chỉ sau Hà Lan, theo báo cáo của gridX.

Không chỉ tập trung ở Reykjavík hay các đô thị lớn, hệ thống sạc còn phủ khắp tuyến đường Ring Road – con đường vòng quanh đảo dài hơn 1.300 km, nối liền các vùng nông thôn và thị trấn ven biển. Các trạm sạc nhanh công suất 50 đến 250 kW được lắp đặt cách nhau khoảng 50–100 km, đủ để xóa bỏ hoàn toàn tâm lý lo ngại về phạm vi di chuyển của xe điện.

Mô hình triển khai hạ tầng của Iceland cũng mang dấu ấn phối hợp chặt chẽ giữa nhà nước và doanh nghiệp tư nhân. Những cái tên như ON Power, Ísorka, Orka náttúrunnar hay EVBox không chỉ cung cấp thiết bị sạc, mà còn đồng hành với chính phủ trong các chương trình ưu đãi lắp đặt tại nhà dân, chung cư và khu vực công cộng. Bản thân người dân cũng được khuyến khích lắp sạc tại nhà thông qua các khoản hỗ trợ trực tiếp hoặc miễn trừ thuế.

Loại bỏ xe xăng vào năm 2030

Thị trường nhỏ nhưng hiệu ứng lan tỏa mạnh mẽ cũng là một lợi thế đặc biệt của Iceland. Với khoảng 358.000 xe nhẹ đang lưu hành, việc một tỷ lệ lớn trong số đó chuyển sang EV không chỉ là mục tiêu mà còn là hiện thực dễ quan sát trên đường phố. Khi người dân thấy EV trở thành lựa chọn phổ biến, tâm lý "chuyển đổi theo số đông" càng được thúc đẩy mạnh. Tâm lý này cộng hưởng với chi phí vận hành thấp – nhờ giá điện rẻ và chi phí bảo trì xe điện thấp hơn xe xăng – tạo nên chuỗi phản ứng tích cực kéo dài suốt gần một thập kỷ qua.

Dù vậy, thị trường cũng không hoàn toàn bằng phẳng. Trong năm 2024, doanh số xe điện tại Iceland từng sụt giảm đáng kể do chính phủ bắt đầu áp dụng trở lại thuế VAT và giới thiệu một loại phí tính theo số km di chuyển. Điều này khiến tỷ lệ EV trong tổng số xe mới bán ra có thời điểm tụt xuống dưới 30%, thấp hơn rất nhiều so với mức đỉnh gần 60% trong năm 2023. Tuy nhiên, sang đầu năm 2025, thị trường đã cho thấy dấu hiệu phục hồi khi các nhà cung cấp EV điều chỉnh chính sách giá, đồng thời chính phủ tạm thời giữ nguyên các ưu đãi hạ tầng và miễn phí sạc tại một số điểm công cộng.

Không một nhà máy ô tô, dùng điện 'sạch' 100% - đảo quốc bé nhỏ này đang vươn mình thành một 'thiên đường' xe điện đúng nghĩa- Ảnh 3.

Hiện nay, trung bình mỗi tháng tại Iceland có khoảng 400–500 xe EV mới được đăng ký, theo dữ liệu từ Trading Economics. Doanh số xe thuần điện (BEV) trong năm 2025 ước tính đạt khoảng 3.450 xe, đem lại doanh thu 200,5 triệu USD, trong khi toàn bộ thị trường EV (bao gồm cả PHEV) đạt gần 300 triệu USD – tương đương hơn 30% tổng giá trị thị trường xe con của Iceland (ước đạt 978 triệu USD).

Nhìn về dài hạn, Iceland đang đặt mục tiêu loại bỏ hoàn toàn xe động cơ đốt trong mới từ năm 2030. Với đà tăng trưởng hiện tại, cùng hệ sinh thái EV ngày càng hoàn thiện, mục tiêu này được đánh giá là hoàn toàn khả thi. Tuy nhiên, điều kiện để đạt được là chính phủ cần duy trì sự ổn định trong chính sách thuế và tiếp tục hỗ trợ hạ tầng ở các khu vực xa trung tâm.

Iceland có thể không phải là quốc gia có số lượng xe điện nhiều nhất thế giới, nhưng lại là một trong những nơi có tỷ lệ chuyển đổi cao và bền vững nhất. Thành công của họ đến từ một chiến lược đồng bộ, xuất phát từ lợi thế nội tại về năng lượng, kết hợp với quyết tâm chính trị rõ ràng và sự đồng thuận xã hội cao. Trong bối cảnh nhiều quốc gia đang tìm kiếm mô hình chuyển đổi năng lượng hiệu quả, Iceland xứng đáng được xem là một hình mẫu tiêu biểu – không ồn ào, không phô trương, nhưng đầy thuyết phục.